De eerste vrije, bemande ballonvaart (1783)

Ontwikkelingen van de heteluchtballon

Twee Fransen, Jean-François Pilâtre de Rozier en François Laurent d’Arlandes, maken op 21 november 1783 de eerste vrije en bemande vaart met een heteluchtballon. Een reis met een luchtballon is in die periode nog een uiterst spannende onderneming.

De heteluchtballon is uitgevonden door de gebroeders Montgolfier. Op 5 juni 1783 laten ze voor het eerst in het openbaar een ballon opstijgen. Een onbemande ballon want in die tijd denkt met nog dat het voor een mens uiterst riskant is om zich in het luchtruim te begeven. De ballon stijgt tijdens de eerste demonstratie tot een hoogte van achthonderd meter. Het nieuws verspreidt zich snel. Voor zover bekend is het dan ook de eerste keer dat de mens zich met een hulpmiddel van de aardbodem heeft weten te verwijderen.

De gebroeders Montgolfier worden door de Academie van Wetenschappen in Parijs uitgenodigd om hun uitvinding te presenteren. Deze demonstratie geven de broers op 19 september 1783 bij het paleis in Versailles. De Montgolfiers hebben niet te klagen over belangstelling. Onder de toeschouwers bevinden zich behalve veel wetenschappers ook Lodewijk XVI en Marie-Antoinette. Zelf blijven Joseph en Jacques Montgolfier tijdens deze demonstratie aan de grond. Als passagiers gaan daarom een schaap, haan en eend mee.

De ballon stijgt tot een hoogte van ongeveer vijfhonderd meter en komt ongeveer drie kilometer van de plek van lancering weer neer op de grond. De passagiers mankeren niks. Alleen de haan is lichtgewond, vermoedelijk doordat het schaap hem getrapt heeft.

Jean-François Pilâtre de Rozier
Jean-François Pilâtre de Rozier
Na deze succesvolle demonstratie is het tijd voor bemande vluchten. Omdat dit nog niet helemaal zonder gevaar is, bepaalt koning Lodewijk XVI dat tijdens de eerste proefvluchten alleen misdadigers als passagier mee mogen vliegen. De geschiedkundige van de koning, Jean-François Pilâtre de Rozier, wil zelf kennelijk echter onderdeel van de geschiedenis worden. Hij vraagt de koning of hij als passagier mee mag. Tijdens deze eerste bemande vluchten is de ballon nog met een lang koord aan de grond verbonden. Het vuur bevindt zich al wel onderaan de ballon, zodat de bemanning hier zelf de controle over heeft.

De eerste vrije, onbemande vlucht met een heteluchtballon vindt plaats op 21 november 1783. Aan boord van de ballon bevindt zich naast Jean-François Pilâtre de Rozier ook markies François Laurent d’Arlandes. De ballon stijgt in het begin van de middag op vanaf het kasteel van deze markies, vlakbij het Bois de Boulogne. De heteluchtballon stijgt tot een hoogte van negenhonderd meter en legt in ongeveer 25 minuten tijd bijna negen kilometer af. De landing verloopt niet helemaal vlekkeloos maar uiteindelijk zetten de beide mannen ongedeerd weer voet op aarde.

Ruim een jaar later zal Jean-François Pilâtre de Rozier overigens het eerste slachtoffer van een dodelijk ongeval met een heteluchtballon worden.

Lees ook: Gebroeders Montgolfier – Uitvinders van de heteluchtballon
En bekijk onze lijst van uitvindingen

Verder op 21 november

  • Edison
    Edison
    1846 – Oliver Wendell Holmes, Sr. introduceert de term anesthesie.
  • 1847 – De SS Phoenix vergaat voor de kust van Sheboygan, Wisconsin V.S. Vele Nederlandse doden.
  • 1877 – Thomas Edison vindt de fonograaf uit.
  • 1905 – Albert Einstein publiceert zijn massa-energierelatie E=mc² in de Annalen der Physik.
  • 1916 – Het beroemde hospitaalschip Britannic zinkt naar de bodem van de Egeïsche Zee nadat het een mijn geraakt heeft of door een torpedo is geraakt.
  • 1964 – Paus Paulus VI sluit in Rome de derde zitting van het Tweede Vaticaans Concilie.
  • 1990 – Golfoorlog – Een Belgische delegatie van parlementsleden reist af naar Bagdad (Irak) om er te onderhandelen over de vrijlating van alle Belgische gijzelaars.
  • 2007 – Het Land van Ooit in Nederland sluit voor altijd zijn deuren.
Vorige dag

22 november

Volgende dag

20 november