Huis van het BoekDe handschriftencollectie van Museum Meermanno omvat een groot aantal prachtige middeleeuwse handschriften, waaronder enkele topstukken, zoals de Rijmbijbel van Jacob van Maerlant en het Getijdenboek van de Meester van Katharina van Kleef. Veel minder bekend is dat er ook handschriften in de collectie zitten die er weliswaar minder mooi uitzien, maar daarom nog niet minder interessant zijn.
Handschrift 10 F 42 is er zo een. Volgens de titelpagina is het een ‘Catalogus van boeken met hunne pryzen’. Het is een boekje in een rood leren bandje dat, alweer volgens de titelpagina, geschreven is in Rotterdam op 20 juli 1738. Dat maakt nieuwsgierig.
Het gaat om een boekhandelscatalogus van een niet nader bekende Rotterdamse boekverkoper. In het boekje staan, keurig op alfabet, enkele honderden titels van boeken die in zijn winkel te koop waren. Bovendien staat erbij wat ze kosten, en in sommige gevallen zelfs wat ze gebonden én ongebonden kosten – in de achttiende eeuw kon je boeken in losse katernen kopen om ze bij een boekbinder naar wens te laten binden. Vermoedelijk was het boekje bedoeld om klanten de gelegenheid te geven door het assortiment te ‘browsen’.
De boekwinkel verkocht een algemene selectie boeken. Tussen de titels staan veel werken van klassieke auteurs, theologische werken en stadsgeschiedenissen. Vaak zijn ze te determineren: ‘Menutius Felix Gronovi 8’ moet wel de uitgave zijn in octavo van Marcus Minucius Felix’ Octavius en andere teksten, bezorgd door Jacobus Gronovius en uitgegeven te Leiden in 1709. Soms echter is een titel moeilijker thuis te brengen, omdat bijna nooit het jaar van verschijnen wordt vermeld. Miltons ‘Paradys-verloren’ is vanzelfsprekend een Nederlandse vertaling van Paradise Lost, maar of het om de uitgave ging die in 1735 in Amsterdam verscheen bij Rudolph Brouwer, of die uit 1730 (Amsterdam, Evert Visscher), of misschien die van G. van Kessel (Haarlem 1728), of een nog oudere, is niet duidelijk.
Weten we nu wat deze onbekende boekverkoper verkocht in 1738? Deels. In boekhandels waren bijvoorbeeld ook pamfletten te koop, doorgaans dunne boekjes waarin een mening werd verkondigd over een actueel thema. Die stonden nooit in catalogi, omdat hun houdbaarheid daarvoor te kort was. Maar de catalogus geeft wel informatie over twee andere segmenten van de boekhandel. Achterin zijn prijzen opgenomen van Kerkgoed (bijbels, psalmboeken etcetera), papier en notitieboeken die de boekhandelaar voor je kon maken. Met name over die laatste categorie is heel weinig bekend, en dat maakt 10 F 42 tot een mooie bron voor boekhistorisch onderzoek. Maar gek genoeg heeft nog nooit iemand naar dit prachtige boekje gekeken.
~ Erik Geleijns – Museum Meermanno
