Huis van het Boek
Dit boek heet in het Chinees Kwang-yu-t’u. Dat heb ik van horen zeggen, want ik kan geen Chinees lezen. Bovendien ontbreekt de titelpagina aan dit exemplaar. Wat ik wel weet, is dat de ‘Chinese atlas’, zoals het werk in Meermanno bekend staat, waarschijnlijk uniek is.
Het boek is de atlas van China samengesteld door Lo Hung-hsien (1504-1564). Het werd in 1555-1558 gedrukt en is een soort blokboek, een boek waarvan tekst en afbeeldingen in hetzelfde houtblok zijn gesneden die vervolgens in een keer zijn afgedrukt.
Op elke kaart is een raster van vierkantjes aangebracht en bij veel kaarten zit een klein briefje waarop de schaal staat aangegeven. Het is niet helemaal duidelijk of er ergens nog een exemplaar van dit boek is; voor de Tweede Wereldoorlog was er nog een in Liaotong in China.
Het boek werd naar Europa gebracht door de jezuïet Philippe Couplet (1623-1693), die hem in 1683 schonk aan de Amsterdamse burgemeester Nicolaas Witsen (1641-1717). Witsen was een verzamelaar van rariteiten, exotica, munten, oudheden, boeken en tekeningen. Behalve burgemeester van Amsterdam was hij ook diplomaat en de auteur van een belangrijk boek over scheepsbouw, Aeloude en hedendaegsche scheeps-bouw en bestier (Amsterdam 1671). In 1728 zouden Witsens exotica geveild worden; de atlas was opgenomen in de catalogus, maar de veiling ging niet door. Uiteindelijk werd hij in 1761 op de veiling van Witsens handschriften en kaarten gekocht door Gerard Meerman. De stichter van Museum Meermanno, baron Van Westreenen, kocht het boek op de Meermanveiling in 1824 voor het niet geringe bedrag van 72 gulden.
De afgelopen maanden is de Chinese atlas gerestaureerd en gedigitaliseerd. Een restaurator heeft in het museum papierrestauraties uitgevoerd aan het boekblok. Daarna is het boek naar de Koninklijke Bibliotheek gebracht, waar het door Theo de Nooij van de Beeldstudio van de KB is gescand. Inmiddels is de atlas weer terug in Meermanno; op korte termijn wordt ook de perkamenten band gerestaureerd. Dat dat nu gebeurt is niet helemaal toevallig, want in de herfst zal de atlas te zien zijn op een tentoonstelling in het Rijksmuseum en daarna reist hij door naar een museum in de Verenigde Staten. En dan kun je er maar beter goed uitzien.
~ Erik Geleijns – Museum Meermanno
