Boris Godoenov (ca. 1551-1605) – Russische tsaar

Boris Godoenov, voormalig machtigste man van Rusland en later de eerste tsaar die niet tot de Ruriken-dynastie behoorde.

Boris Godoenov werd rond 23 april 1551 geboren. Dit in een invloedrijke oude familie van Tartaarse afkomst. Bekend is dat hij dienst deed aan het hof van de eerste Russische tsaar Ivan de Verschrikkelijke. In 1570 nam hij als schutter deel aan de Serpeysk-campagne. Een jaar later werd hij lid van de Opritsjnina, een nieuwe door de tsaar opgezette elite die het gezag kreeg over grote gebieden.

Versteviging positie

Rond 1571 verstevigde Godoenov zijn positie aan het hof van de tsaar door te trouwen met Maria Grigorievna Skuratova-Belskaya, een dochter van een van de hoogste gezagdragers onder het bewind van Ivan de Verschrikkelijke: Malyuta Skuratov. Enkele jaren later besloot de tsaar dat de zus van Boris Godoenov, Irina Feodorovna Godunova, met zijn 14-jarige zoon moest trouwen. Naar aanleiding van het huwelijk tussen Godoenov’s zus en Fjodor I Ivanovitsj, de verstandelijke gehandicapte zoon van Ivan de Verschrikkelijke, werd Godoenov benoemd tot Bojar, lid van de feodale Russische aristocratie.

Op 15 november 1581 zag Boris Godoenov dat de tsaar een van zijn andere zoons, Ivan Ivanovitsj, in een bui van razernij hard sloeg. Godoenov probeerde de tsaar te stoppen en kreeg hierdoor zelf ook enkele rake klappen van Ivan de Verschrikkelijke. Hierna probeerde hij hulp te regelen voor de zwaargewonde zoon van de tsaar. Dit kon echter niet verhinderen dat deze vier dagen later aan zijn verwondingen overleed.

Ivan de Verschrikkelijke had zichzelf een slechte dienst bewezen door zijn zoon dood te slaan. Zijn andere zoon was verstandelijk gehandicapt en zijn jongste was pas drie jaar toen de tsaar in 1584 overleed.

Boris Godoenov wordt tsaar

Fjodor I Ivanovitsj werd tsaar van Rusland, ondanks zijn verstandelijk handicap. Vanwege de geesteesgesteldheid van deze tsaar, Fjodor I van Rusland, ontstond er een machtsstrijd tussen de edelen. Sinds de dood van Ivan de Verschrikkelijke regeerde Boris Godoenov als een soort van regent over Rusland. Nadat Fjodor I in 1598 kinderloos overleed, werd hij benoemd tot tsaar. De kroning vond op 1 september 1598 plaats.

Volgens sommige berichten zou Boris Godoenov zijn zwager eigenhandig hebben gedood. Bewezen is dit echter nooit.

Rusland maakte onder Godoenov aanvankelijk een goede periode door. De economie bloeide op en verschillende bouwprojecten kwamen tot stand. Zo werden de stadsmuren van Moskou en Smolensk gebouwd en werd de haven van Archangelsk uitgebreid. Ook de macht van Rusland in het zuiden (Oekraïne) en oosten (Siberië) werd vergroot en enkele gebieden werden op de Zweden heroverd.

Rond het begin van de zeventiende eeuw kwam tsaar Godoenov voor enkele grote problemen te staan. Tussen 1601 en 1603 waren er verschillende misoogsten waardoor er hongersnood ontstond. Veel boeren waren sowieso ontevreden omdat hun bewegingsvrijheid in enkele jaren fors was ingeperkt. In 1603 brak een volksopstand van boeren, rovers en gevluchte slaven uit. Deze werd door het leger neergeslagen maar een jaar later trok een man naar Moskou die beweerde de zoon van de voormalige tsaar Ivan de Verschrikkelijke te zijn: Grigori Otrepijev. De man is bekend geworden als Valse Dimitri omdat hij deed alsof hij Dimitri Ivanovitsj was, de overleden zoon van de voormalige tsaar.

Tsaar Boris Godoenov overleed op 13 april 1605 aan een hartstilstand. Mogelijk door een hartaanval, mogelijk door vergiftiging. Kort tijd hierna kwam Valse Dimitri op de troon terecht. Hij wist deze echter slechts een jaar te behouden.

Meer Russische geschiedenis
Boek: Een geschiedenis van Rusland – Van Rurik tot Poetin