Cafard. De odyssee van een Belgisch pantserkorps in WOI

De graphic novel Cafard belichaamt een voetnoot in de geschiedenis, maar wel een voetnoot die zowel de persoonlijke impact als de geografische reikwijdte van de Eerste Wereldoorlog voorstelbaar maken. Gebaseerd op de gelijknamige animatiefilm voor volwassenen van de Vlaming Jan Bultheel, die onlangs in première ging, hebben Amira Daoudi en Seppe Van den Berghe ook op papier een geslaagde vorm weten te vinden om het aangrijpende verhaal van worstelaar Jean Mordant voor het voetlicht te brengen.

Het fictieve levensverhaal van de Oostendse kampioen die bij het uitbreken van de Groote Oorlog in Buenos Aires de wereldtitel worstelen behaalt, toont de wereldwijde omzwervingen: van Argentinië naar België, en van Rusland naar Amerika om uiteindelijk na de capitulatie in november 1918 toch weer een thuis te vinden aan de Vlaamse kust. De Duitsers zijn in het verhaal slechts marginaal aanwezig, hoewel zij door de verkrachting van Mordants dochter Mimi een drijvende rol spelen in de woede, de verbetenheid en het verdriet van de hoofdpersoon.

Trailer van de animatiefilm:

https://www.youtube.com/watch?v=qIhwbxEcauE

Met zijn trainer belandt de worstelaar – gebaseerd op de Waalse sportman Constant Le Marin – in Frankrijk waar de Belgische overheid in ballingschap een pantserkorps vormt als elite-eenheid. Deze Belgische militaire bijdrage aan de geallieerde oorlogsinspanningen wordt evenwel niet in West-Europa benut. Het korps ACM (Autos – Canons – Mitrailleuses) wordt vanuit het Franse Brest verscheept naar Rusland, feitelijk als een cadeau van de Belgische koning aan de Russische tsaar. Nicolaas II blijkt daar op zijn laatste benen te lopen maar de politieke omwenteling vormt bepaald niet de enige complicatie waarmee dit weinig fortuinlijke Belgische legeronderdeel te kampen heeft. In 1918 belanden de manschappen via Siberië in de Verenigde Staten waar ze als vertegenwoordigers van Brave Little Belgium bovenal onderdeel worden van de Amerikaanse oorlogspropaganda. Mordants streven om de Duitsers te bevechten is daarmee nauwelijks werkelijkheid geworden.

Historische achtergrondinformatie

Het realiteitsgehalte kan tot op zekere hoogte getoetst worden door de verhelderende historische achtergrondinformatie (met zowel authentiek fotomateriaal als schetsen voor de tekenfilm) die achterin het boek is opgenomen. De setting van de geschetste gebeurtenissen oogt ook zonder die bijlage overtuigend, iets waar zowel de heldere maar allesbehalve gelikte tekenstijl als het fraaie kleurengebruik in sterke mate aan bijdragen.

Mordant is geen held, en zijn metgezellen blijken dat evenmin. De gebeurtenissen waarin zij verzeild raken brengen hen dan ook amper iets goeds. Ze zien de wereld, maar telkens blijkt er geen ontkomen aan de greep van de oorlogsmachine. De Eerste Wereldoorlog trekt een diep litteken in het individuele bestaan. Die boodschap wordt in deze graphic novel krachtig en meeslepend overgebracht.

~ Kees Ribbens – NIOD / EUR