De IJzeren Eeuw: Het begin van het moderne Nederland

Het Amsterdam Museum bereidt een tentoonstelling voor die aansluit bij de nieuwe historische televisieserie van de NTR/VPRO: De IJzeren Eeuw. In deze serie, en dus ook in de gelijknamige tentoonstelling, staat de transformatie die Nederland in de negentiende eeuw doormaakte centraal.

Het Amsterdam Museum:

“Terwijl de elite en kunstenaars achterom keken naar vroegere, gouden tijden, legden de politiek en industrie de basis voor het Nederland van nu. De macht van de steden wordt gebroken en overal in het in het land verrijzen industrieën.”

In de tentoonstelling zijn onder meer schilderijen van Breitner te zien die aantonen hoe een nieuw Amsterdam uit de grond werd geheid en de hoofdstad, na een aarzelende start, veranderde in een dynamische metropool. Verder is er bijvoorbeeld aandacht voor het Paleis van de Volksvlijt, de voorloper van de RAI. Ook zijn de schaatsen en medailles te zien van Jaap Eden, de eerste Nederlandse wereldkampioen op de schaats.

“De tentoonstelling toont hoe Nederland werd opgestoten in de vaart der volkeren tijdens deze zogenaamde ‘IJzeren Eeuw’, als een waardig vervolg op de roemrijke Gouden Eeuw tweehonderd jaar daarvoor.”

Voor de tentoonstelling zijn werken uit ruim twintig musea uit binnen- en buitenland en de eigen collectie brengen bijeengebracht, samen met historisch beeldmateriaal en persoonlijke verhalen. Het Amsterdam Museum hoopt met deze objecten de negentiende eeuw tot leven te kunnen brengen.

Onder de bijzondere objecten een Engelse weefmachine, opmerkelijke vaandels en de kruiwagens waarmee het begin werd gemaakt voor de Nieuwe Waterweg en het Noordzeekanaal. Thema’s die terugkomen zijn industrialisatie, massaconsumptie, emancipatie en nationalisme. Fotografie en film, die beide hun oorsprong vinden in de negentiende eeuw, spelen daarnaast ook een dominante rol in de tentoonstelling.

“Zo is indrukwekkend materiaal te zien van spoorbruggen, viaducten en het Westergasterrein. Ook worden er reclamefilms van eind negentiende eeuw getoond.”

Titel van tentoonstelling en televisieserie is afkomstig uit de negentiende eeuw zelf. In 1841 werd in het Tijdschrift voor staathuishoudkunde en statistiek namelijk het volgende geschreven:

“‘De eeuw, waarin wij leven, kan met regt de ijzeren eeuw worden genaamd; heden ten dage is het ijzer even onmisbaar voor onze behoeften als de lucht, het water en het vuur. Het ijzer is de voornaamste grondslag onzer nijverheid; het ijzer voert ons over den Oceaan; het ijzer sleept ons over de groote wegen; over ijzeren bruggen trekken wij stroomen en rivieren over’. “

Later meer over de dertiendelige televisieserie ‘De IJzeren Eeuw’ (te zien vanaf 3 april 2015)

Boek bij de serie en tentoonstelling: De IJzeren eeuw – Hans Goedkoop