In het boek Man van de Hemelse Vrede beschrijven Bob Fu en Nancy French het spannende levensverhaal van Bob Fu. Deze Fu is in 1989 als studentenleider aanwezig bij de opstand op het Plein van de Hemelse Vrede, het Tiananmenplein, in Peking. Kort na deze historische gebeurtenis, die Fu diep teleurstelt, maakt hij een overstap naar het christendom. Hierdoor krijgt hij een dubbele identiteit: overdag is hij hoogleraar op een communistische hogeschool, terwijl hij ’s avonds een ondergrondse Bijbelschool leidt.
“Met mijn linkerhand hield ik de vensterbank vast. De hoogte deed mij duizelen. Mijn benen trilden. Kon ik dit? Wat zou er met Heidi en de kinderen gebeuren als ik stierf? Ik haalde diep adem, deed een schietgebedje en stapte de duisternis in.” (10)
De landing en valpartij worden kort beschreven. Fu overleeft het natuurlijk, anders was dit boek niet verschenen…
Plakkaatachtige uitwerpselen
Het volgende hoofdstuk introduceert het leven van Fu’s moeder in de jaren van de Grote Sprong Voorwaarts (1958-1960), het door Mao Zedong geïntroduceerde culturele project. De Chinese bevolking moet al haar bezittingen inleveren, in communes gaan wonen en gemeenschappelijk ernaar streven om zoveel mogelijk ijzer te verzamelen voor de industrie. Dit alles gaat ten koste van de basisproductie van voedsel met dramatische gevolgen: een geschatte 30 miljoen Chinezen sterft in deze periode door honger, uitputting en geweld. Fu’s moeder ondergaat de verschrikkingen aan den lijve, maar overleeft de barre tijd wel:
“Toen er helemaal niets anders meer voorhanden was, at iedereen – ook mijn moeder – de bast van de bomen. Maar op een gegeven moment was dat ook op; het eens zo welige platteland stond vol met kale bomen en verder niets meer. Toen de winter aanbrak werd het nog erger (…) Hoewel mijn moeder en haar kinderen elke dag moesten vechten voor hun leven, hadden sommigen het nog slechter. Sommige mensen brachten leer aan de kook om het te versoepelen tot eetbare repen. Velen stierven terwijl ze het leer probeerden door te slikken. Degenen die niet stikten hadden hulp van anderen nodig om de plakkaatachtige uitwerpselen van hun lichaam te verwijderen.” (14,15)
Na jarenlang op straat te hebben geleefd neemt een boekhouder Fu’s moeder op in zijn huis en krijgen ze samen nog enkele kinderen, onder wie Bob Fu in 1968. Fu’s jeugd kenmerkt zich door zorgen: zijn moeder is ernstig ziek en wil meermalen zelfmoord plegen, terwijl hij opgroeit in een samenleving die zich kenmerkt door angst en achterdocht gevoed door de communistische repressie.
Studietijd
Intussen heeft Fu, rond zijn vijftiende, via een illegale Engelse krant gelezen dat er her en der in China geprotesteerd wordt voor meer recht, minder corruptie en meer democratie. Op de middelbare school richt hij een krantje op: Het Groene Blad, waarin hij en een aantal anderen gematigd kritisch schrijven over de politiek en maatschappelijke kwesties.
Op de middelbare school blinkt Bob uit en mag hij, dat is een erefunctie, meermalen als klassenvertegenwoordiger optreden. Zijn cijfers op de middelbare school zijn zo goed, dat hij een plekje krijgt toebedeeld op de staatsuniversiteit, iets wat alleen voor de allerbeste studenten is weggelegd. Daar gaat hij ontmoet hij zijn latere vrouw Heidi. In het openbaar daten is in die tijd verboden op de staatsuniversiteit, maar er lopen zoveel stelletjes op de campus rond dat het ondoenlijk is voor de toezichthouders om het beleid te handhaven.
Plein van de Hemelse Vrede
De directe aanleiding voor de studentendemonstraties in 1989 is de plotselinge dood van de politicus Ho Yaobang op 15 april 1989. Yaobang is zeer populair onder de Chinese studenten vanwege zijn roep om sociale, politieke en onderwijshervormingen. Een week na zijn dood marcheren ongeveer 50.000 studenten, bij wie zich ook docenten voegen, naar het Plein van de Hemelse Vrede in Peking. Bob Fu is een van de mannen die hen aanvoert;
“Het studentenprotest in Peking leek de hele natie murw te hebben gemaakt. Het vreedzame karakter van de acties raakte het land tot in het diepst van zijn wezen. We namen de luidsprekers over en vervolgden onze protestmars. Overal kwamen er mensen tevoorschijn uit wooneenheden en klaslokalen en sloten zich bij ons aan. Ik werd gevolgd door studenten van allerlei faculteiten, van eerste- tot eindejaarsstudenten. Er liep zelfs een groeiend aantal docenten mee.” (68)
Man van de hemelse vrede – Nancy FrenchZoals bekend worden de demonstranten van 3 op 4 juni 1989 door het Chinese leger uit elkaar geschoten, met als gevolg een aantal van (de genoemde cijfers verschillen) enkele honderden tot drieduizend doden. Bob Fu en andere leiders van de opstand worden geïntimideerd door ‘geheim agenten’, moeten verklaringen afleggen en bekentenissen ondertekenen. Fu moet zichzelf verklaren tot een ‘vijand van het volk’ en verliest op de universiteit zijn vrienden, behalve Heidi.
Slot
De rest van deze meeslepende thriller moet u zelf gaan lezen: hoe Fu in China een opgejaagde, sociale melaatse wordt, hoe hij christen wordt, naast zijn hoogleraarschap een Bijbelschool leidt, zijn huwelijk met Heidi en zijn uiteindelijke spectaculaire ontsnapping naar de Verenigde Staten. En natuurlijk kunt u lezen hoe de sprong van de vierde verdieping, waarmee het boek begint, afloopt…
Enne Koops (1978-2023) was historicus en docent geschiedenis en maatschappijleer aan het Rietschans College in Ermelo. Zijn interesse ging uit naar onderwerpen als religie- en cultuurgeschiedenis, oorlogen, migratie, en de geschiedenis van Noord-Amerika, Nederland en Duitsland. Publiceerde vele artikelen op Historiek. Zie ook: In memoriam
Enne Koops
