Duitse executies in Zeeland in 1944

In Zeeland heeft de Duitse bezetter vanaf 1 september 1944 zeventien mensen door standrechtelijke executies omgebracht. Historicus Hans Sakker, die veel heeft geschreven over de Tweede Wereldoorlog in Zeeland, behandelt naast deze personen ook het lot van dertien andere Nederlanders die zonder standrecht door de Duitsers zijn gedood. Aan de hand van een keur aan internationaal archiefmateriaal schetst de auteur een gedetailleerd beeld van deze schaduwzijde van de Duitse bezetting.

Het boek begint met een korte geschiedenis van het fenomeen ‘militaire executie’. Sakkers gaat vooral in op de executies van deserteurs en spionnen tijdens de Eerste en Tweede Wereldoorlog.

Russen

Met name de Russen schoten relatief veel eigen militairen dood tijdens de Tweede Wereldoorlog (150.000), gevolgd door Duitsland (ongeveer 25.000) en Japan (ruim 22.000). De geallieerden waren wat dit betreft een stuk terughoudender met 40-150 geëxecuteerde personen.

Sakkers vervolgt met een gedeelte over het militaire standrecht tijdens de Slag om de Westerschelde van september tot december 1944. Hier beschrijft de auteur enkele zinloze moorden in Cadzand, Breskens, Groede en IJzendijke. De motieven van de moorden varieerden van het niet willen afstaan van een dochter voor seks, tot het weigeren van invordering van een paard. Voorts belicht het boek een aantal standrechtelijke executies van Duitse militairen, vanwege lafheid of desertie.

Thema’s die in het boek verder nog de aandacht krijgen, is de executie van vijf personen die in Terneuzen Duitse explosieven uit de sluis wilden verwijderen en betrapt werden, enkele fusillades in de duinen van Valkenisse, de standrechtelijke executies op negen burgers in Voorne, en tenslotte gebeurtenissen te Renesse waar een tiental mensen werd opgehangen vanwege een mislukte uitbraakpoging naar geallieerd gebied.

Monumenten

Het boek sluit af met een beschrijving van de diverse monumenten die er in Zeeland nog te vinden zijn ter nagedachtenis aan de omgekomenen, en met een analyse van de vraag of de Duitsers die de executies op hun geweten hadden, getypeerd kunnen worden als oorlogsmisdadigers.

De meerwaarde van het boek van Sakkers dat hij door gebruik van talloze bronnen een heel persoonlijk perspectief heeft geschetst van de dood van onschuldige mensen tijdens de bezetting. Hierdoor wordt de waanzin van oorlog tastbaar voor de lezer.

Boek: Duitse militaire standrechtelijke executies in Zeeland – Hans Sakkers