Historiek
Een onderzoekscommissie onder leiding van Lord Saville heeft de afgelopen twaalf jaar onderzoek gedaan naar het bloedbad dat zich in 1972 in de Noord-Ierse stad Derry voltrok. Op zondag 30 januari 1972 werden dertien katholieke Ieren tijdens een vreedzame demonstratie gedood door leden van het Britse leger. Enige tijd later overleed nog een van de demonstranten waarmee het totale slachtofferaantal op veertien kwam. het drama ging de geschiedenisboeken in onder de naam Bloody Sunday.
Het vijfduizend pagina’s tellende onderzoeksrapport van de commissie Saville werd dinsdag gepresenteerd.
Belangrijkste conclusie van de commissie is dat de Britse militairen onterecht demonstranten neerschoten. Volgens de commissie openden de Britse paratroepers het vuur zonder eerst te waarschuwen en zonder reden. De demonstranten zouden geen enkele bedreiging hebben gevormd voor de militairen.
Na de presentatie bood premier Cameron dus zijn excuses aan. Hij gaf aan dat de militairen “overduidelijk fout” zaten, noemde de conlusies van de commissie schokkend en de dood van de betogers “onrechtvaardig” en “onverdedigbaar”. Nabestaanden van de slachtoffers hebben jarenlang gewacht op officiële excuses.
De commissie-Saville concludeerde ook dat verschillende militairen die bij het bloedbad betrokken waren, in het verleden bewust valse verklaringen hebben afgelegd. Ook tegenover de commissie die de zaak de afgelopen twaalf jaar onderzocht zouden militairen bewust valse verklaringen hebben afgelegd in een poging het schieten op ongewapende demonstranten te rechtvaardigen.
Of er militairen strafrechtelijk zullen worden vervolgd is nog onduidelijk. Het is aan het Openbaar Ministerie in Noord-Ierland om dit te beoordelen. Het bloedbad in Derry zorgde voor een toename van geweld in de strijd tussen protestanten en katholieken. Door het drama groeide het nationalistische gevoel van veel katholieken in Noord-Ierland.
Het is niet voor het eerst dat er onderzoek is gedaan naar Bloody Sunday. In 1972 concludeerde een onderzoekscommissie onder leiding van Lord Widgery al dat zeker vier van de vermoordde Ieren zelf geen geweld hadden gebruikt. Pathologisch onderzoek wees toen ook uit dat deze vier personen in de rug werden geschoten terwijl ze wegrenden.
Het onderzoek van de commissie Saville is het langste onderzoek in de Britse juridische geschiedenis. De presentatie van het rapport in het Britse Lagerhuis was in Derry live te volgen op een groot scherm. Veel inwoners van de stad volgden de presentatie hier dinsdagmiddag gezamenlijk. De excuses van Cameron werden met geklap en gejuich begroet.
