Fanny Blankers-Koen – De snelste huisvrouw ter wereld

De Nederlandse atlete Fanny Blankers-Koen (1918-2004), bijgenaamd De Vliegende Huisvrouw, won vier gouden medailles tijdens de Olympische Spelen in Londen van 1948 en verbrak in haar carrière maar liefst twaalf wereldrecords en zevenenvijftig nationale records.

De legendarische sportvrouw werd op 26 april 1918 geboren in Lage Vuursche, als middelste dochter van vijf kinderen. Kort na haar geboorte verhuisde het gezin naar Beerta, maar daar kon de familie niet aarden, waarop men verkaste naar Hoofddorp.

Fanny bleek uitermate sportief. Ze zou vooral naam maken als hardloopster, maar haar eerste medaille behaalde ze bij het zwemmen. Ook in tennis en hoogspringen was ze op jonge leeftijd goed. Uiteindelijk besloot ze zich te specialiseren in atletiek. In 1935 werd Fanny Koen lid van damesatletiekvereniging ADA. Nog datzelfde jaar zette ze het nationale record op de 800 meter op haar naam. Kort hierna werd deze afstand echter geschrapt. In Nederland werd het sowieso door veel mensen nog niet erg gewaardeerd dat vrouwen meededen aan hardloopwedstrijden. De 800 meter was helemaal dubieus. Die afstand zou namelijk tot onvruchtbaarheid leiden.

Voor Fanny Koen was het uiteindelijk helemaal niet zo slecht dat de ‘schadelijke’ 800 meter werd geschrapt. De jonge atlete besloot zich hierna namelijk toe te gaan leggen op de sprintnummers en voor de korte afstanden bleek ze een zo mogelijk nog groter talent te hebben. De beruchte Olympische Spelen van 1936 kwamen voor haar echter nog te vroeg. Fanny Koen was aanwezig in Berlijn, maar wist het erepodium nog niet te halen. Ze werd zowel vijfde bij het hoogspringen als bij de 4×100 meter estafette.

Na haar eerste Olympische Spelen trad ze toe tot een nieuwe atletiekvereniging die door haar latere echtgenoot Jan Blankers was opgericht: Sagitta. In 1938 won ze bij het EK in Wenen vervolgens brons op zowel de 100 als de 200 meter.

Moeder

In 1941 werd Fanny Blankers-Koen moeder. In augustus van dat jaar werd Jan Blankers jr. geboren. Aanvankelijk hing ze haar hardloopschoenen aan de wilgen, zodat ze zich volledig op het moederschap en het huishouden kon richten, maar na enige tijd begon het te kriebelen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was ze zeer in vorm, maar had ze de pech dat er – vanwege de oorlog – geen grote toernooien werden gehouden. Blankers-Koen vestigde in deze tijd echter wel enkele wereldrecords, waaronder op de 80 meter horden en bij het ver- en hoogspringen.

Olympische Spelen

Toen de oorlog voorbij was raakte de atlete voor de tweede keer zwanger. Haar carrière leek toen definitief ten einde. Na de geboorte van Fanny jr. besloot ze echter opnieuw om te kijken of ze ‘het nog kon’. Dat bleek zeker het geval. Fanny besloot hierna om zich te gaan voorbereiden op de Olympische Spelen van 1948 in Londen. Daar won ze maar liefst vier gouden medailles: op de 100 meter, 200 meter, 80 meter horden en de 4 x 100 meter estafette. In zowel de nationale als de internationale media werd ze bekend als The Flying Dutchmam en de Vliegende Huisvrouw. Dat ze geen sterallures had, droeg nog extra bij aan haar reputatie van hardwerkende atlete, moeder én huisvrouw. Uiteindelijk groeide ze zo ook uit tot het symbool van de emancipatie van de sportvrouw.

Foekje Dillema

Na de succesvol verlopen Spelen werd de atlete als een heldin verwelkomd in Nederland. Van het Amsterdamse gemeentebestuur kreeg ze een fiets kado. Men vond dat ze nu wel “lang genoeg gelopen had”.

Fanny Blankers-Koen bleef hardlopen, maar ondervond na de Olympische Spelen wel felle concurrentie van een nieuwe nationale ster: de uit Friesland afkomstige Foekje Dillema. Vanwege haar masculine uiterlijk werd van haar echter vaak beweerd dat ze in werkelijkheid een man was. Toen ze geen gehoor gaf aan gedwongen seksetest, was het hek van de dam. Fanny Blankers-Koen moest niks meer van de concurrent weten:

“Ik loop niet tegen een vent!”

In 1950 werd Foekje Dillema uiteindelijk voor het leven geschorst door de atletiekunie. Volgens sommige berichten was het vooral echtgenoot Jan Blankers die een belangrijke rol speelde hij de uitsluiting van de Friese atlete. Dillema werd na haar dood gerehabiliteerd. Een DNA-test toonde aan dat ze daadwerkelijk een vrouw was, hoewel bij haar ook een Y-chromosoom werd aangetroffen. Dillema’s persoonlijke tijden zijn inmiddels weer opgenomen in de ranglijsten.

Olympische Spelen 1952

Tijdens de Olympische Spelen van 1952 in Helsinki kon Fanny Blankers-Koen geen goed vervolg geven aan haar Olympische prestaties van vier jaar eerder. Door blessures moest ze op diverse afstanden opgeven.

De atlete bleef uiteindelijk tot 1955 actief. Haar niveau van de veertiger jaren bereikte ze echter niet meer. Na haar actieve carrière hield Fanny Blankers-Koen zich onder meer bezig met het begeleiden van andere atleten. In 1999 werd ze door de Internationale Atletiek Federatie uitgeroepen tot ‘atlete van de eeuw’. Fanny Blankers-Koen overleed op 25 januari 2004 op 85-jarige leeftijd in haar woonplaats Hoofddorp.

Boek: Fanny Blankers-Koen – De huisvrouw die kon vliegen

Bronnen ▼