Fopstraten en ander cartografisch vermaak

Cartografen zijn mensen, dat mag duidelijk zijn na mijn eerdere blogs over cartografie. Soms zijn deze mensen ook nog eens onderhavig aan bescheiden salarissen en dringende deadlines, waardoor ze wel eens wat inzichten uit concurrerende werken ‘lenen’. Gedetailleerde kaarten worden bijvoorbeeld door uitgevers van wegenkaarten als bron gebruikt om hun eigen kaarten te produceren. Nou vinden de makers van die bronkaarten dat niet altijd even leuk. Dus hebben zij daar een aardig foefje op bedacht: fopstraten.

Fopstraten zijn straten die slechts op twee locaties bestaan: in de fantasie van de cartograaf, en op zijn kaart. Meestal staan ze in een uithoek van een weergegeven gebied, zodat gebruikers er weinig of geen last van hebben. Maar cartografen die graag ‘lenen’ hebben dat wel, want op hun kaarten is daardoor feilloos te traceren welke bron ze hebben misbruikt.

Er zijn ook cartografen die niet de status van Gerardus Mercator hebben, maar desondanks een dappere poging doen om eeuwigheidswaarde te verkrijgen. Tekenaar Richard Ciacci is zo’n voorbeeld. Naar de berg ‘Mount Richard’ die hij in 1970 intekende in een kaart van Colorado zal men, eenmaal in de open lucht, tevergeefs zoeken. Datzelfde geldt voor de wijken ‘Goblu’ en ‘Beatosu’ op een kaart uit 1979, die uitvloeisel zijn van de wens van cartograaf en overduidelijke fan van het University of Michigan football team (the Blue) om de jaarlijkse confrontatie met hun rivalen van Ohio State University (OSU) te verslaan.

Pijnlijker zijn historische voorbeelden als dat van de Noord-Amerikaanse ‘verloren stad’ Seattle, die in de zestiger jaren van de twintigste eeuw per ongeluk over het hoofd was gezien bij het in kaart brengen van het weggennet door de American Automobile Association. Of van het Canadese Ottawa, dat zijn bestaan niet bevestigd had gekregen op een toeristische kaart. De makers haastten zich met de verklaring dat Ottawa geen belangrijke internationale toegangshaven was voor buitenlandse toeristen. Een medewerker van het lokale toeristenbureau reageerde met:

“Ottawa had hoe-dan-ook afgebeeld moeten worden, zelfs als het enige middel van toegang zou bestaan uit een tweepersoons kayak.”

Ronduit gevaarlijk werd het toen in 1988 een Filipijnse marineofficier een lijn van een weergegeven diepwaterroute nabij Manilla had aangezien voor een staatsgrens, en die vergissing vervolgens reproduceerde op een nieuwskaart. Het kwam bijna tot een internationaal incident.

~ Michiel van Straten