Enne Koops
Frankrijk-kenner en historicus Niek Pas, verbonden aan het Instituut voor Geschiedenis van de Universiteit van Amsterdam, beschrijft in De razende republiek (Uitgeverij Prometheus, 2017) in vogelvlucht de turbulente geschiedenis van Frankrijk.
Niek Pas’ boek is een ideale, beknopte introductie op de geschiedenis van Frankrijk en nuttig voor studenten Frans, Romaanse talen, francofielen en historici. In De razende republiek, dat een herziene en uitgebreide editie is van de eerste druk uit 2008, komt vooral de politieke geschiedenis van Frankrijk aan bod. Maar gelukkig ontbreekt ook de aandacht voor de mondiale invloed van de Franse cultuur niet. De auteur stelt de volgende kernvragen:
“Van oudsher is Frankrijk centraal georganiseerd en drukt Parijs een stevige stempel op de samenleving. Hoe heeft de staat zich in de loop van de eeuwen ontwikkeld tot machtscentrum? En wat betekent dat voor de verhouding tussen overheid en burger? De laatste jaren staat het republikeinse burgerschapsideaal onder druk van globalisering, internet en multiculturalisme. Hoe gaat Frankrijk hier eigenlijk mee om?” (10)
Grotten van Lascaux, Galliërs, Clovis & Napoleon
Aandacht is er uiteraard voor de 17.000 jaar oude grotten van Lascaux met zijn grottekeningen, die in het jaar 1940 werd ontdekt. Ook de oudste stad van Frankrijk, Marseille – gesticht door Griekse zeevaarders rond 600 v.Chr. als Massalia – komt aan bod. Bekend is de Gallische oorsprong van de Frankrijk. De Galliërs is een verzamelnaam voor de tientallen Keltische stammen die zich vanaf de vijfde eeuw in het huidige Frankrijk vestigden. De Galliërs worden in veel Franse lesboeken vermeld met de openingszin:
‘Nos ancêstres les Gaulois’: ‘Onze voorouders de Galliërs’. (16)
Belangrijke keerpunten in de Franse (en mondiale) geschiedenis vormen ook de bekering van Clovis tot het christendom in 496, het bewind van Karel de Grote, het optreden van de Franse historische heldin Jeanne d’Arc tijdens de Honderdjarige Oorlog (1337-1453) en uiteraard de Franse expansie onder Napoleon Bonaparte.
Ook cultuur en filosofie
Hoewel Niek Pas in het ‘Woord vooraf’ aangeeft dat hij zich concentreert op de politieke geschiedenis, gaat de aandacht in zijn boek op momenten gelukkig ook uit naar relevante culturele aspecten. Zoals literatuur en toneel tijdens de middeleeuwen, de filosofie van Blaise Pascal of het classicisme.
De intellectueel-filosofische stroming van de Verlichting krijgt terecht de nodige aandacht. Met name Franse filosofen – te denken valt aan Montesquieu, Voltaire en Rousseau -, waren binnen deze beweging prominent aanwezig. Pas:
“De invloed van deze denkers verbreidt zich ook buiten Frankrijk. Zo is Voltaire een graag gezien gast in het Potsdamse lusthof Sansoucci van de Pruisische koning Frederik de Grote. De invloed van Frankrijk binnen Europa blijkt ook uit de verbreiding van de taal. In de loop van de achttiende eeuw wordt het Frans de voertaal in de diplomatie, aan de hoven en in de salons. Franse literatuur en filosofische werken vinden dan ook een snelle verspreiding onder de Europese elites.” (56)
Frankrijk: de razende republiek
“Sarkozy is overal en altijd (de omniprésident), bemoeit zich met tientallen dossiers en lanceert voortdurend nieuwe ideeën (de hyperprésident), is niet vies van sterallures (Starkozy) en wil het liefst alle problemen zelf te lijf gaan (Tsarkozy). Daarmee wekt hij de indruk van dynamiek, in schril contrast tot de passieve Chirac in diens laatste jaren.” (166,167)
Pas’ handige en prima geschreven geschiedenis sluit af met een helder jaartallenoverzicht, een beknopte literatuurlijst en een index (waar alleen Jeanne d’Arc nog in vermeld moet worden).
Boek: De razende Republiek – Een geschiedenis van Frankrijk in vogelvlucht
Bekijk dit boek bij:
