HistoriekEen onderzoeker van de Universiteit Utrecht heeft in een Amerikaanse hogeschool-bibliotheek een brief van filosoof René Descartes gevonden. De brief dateert uit 1641 en werd begin negentiende eeuw gestolen uit de bibliotheek van het Institut de France in Parijs.
De brief werd onlangs gevonden door Erik-Jan Bos, onderzoeker van de geschiedenis van de filosofie aan de Universiteit Utrecht. De Franse filosoof Descartes schreef de vier pagina’s tellende brief op 27 mei 1641 vanuit kasteel Endegeest bij Leiden aan Marin Mersenne, een Franse wiskundige, theoloog en filosoof. De brief geeft volgens Erik-Jan Bos inzicht in de ontstaansgeschiedenis van Descartes’ belangrijkste filosofische werk: Meditationes de prima philosophia.
In dit werk probeerde Descartes het bestaan van God en de onsterfelijkheid van de ziel te bewijzen. Volgens de Utrechtse onderzoeker bewijst de gevonden brief dat Descartes zijn werk nog ingrijpend liet veranderen voordat het gepubliceerd werd. De filosoof had het drukken van het werk toevertrouwd aan Marin Mersenne. In zijn brief aan deze Mersenne vraagt Descartes onder meer drie teksten te verwijderen: een Latijnse vertaling van het vierde deel van zijn Discours de la méthode (1637), het voorwoord op de Meditationes, en een inleiding op de eerste tegenwerpingen die hij ontving. Descartes stuurde Mersenne tegelijk een nieuw voorwoord toe, het voorwoord zoals dat vandaag de dag bekend is.
De brief behoorde oorspronkelijk tot de collectie van de bibliotheek van het Institut de France in Parijs. In de eerste helft van de negentiende eeuw werd de brief, samen met een groot aantal andere brieven van Descartes, gestolen door de Italiaanse geleerde Guglielmo Libri die de brieven vervolgens verkocht. Veel van de gestolen brieven zijn eerder al teruggevonden. De nu gevonden brief belandde na enige tijd in de collectie van de Amerikaanse verzamelaar Charles Roberts. Na diens overlijden werd zijn collectie geschonken aan Haverford College bij Philadelphia.
Omdat de brief nu geroofd bezit blijkt, heeft het Haverford College besloten de brief van de Franse filosoof terug te schenken aan het Institut de France. Erik-Jan Bos werkt momenteel aan een nieuwe kritische uitgave van de gehele briefwisseling van Descartes.
Boek: Descartes in Amsterdam
