Historiek
In dit nieuwe boek concluderen de auteurs, Nijmeegse hoogleraar Corjo Jansen en universiteitsdocent Derk Venema, dat de Hoge Raad tijdens de Tweede Wereldoorlog “diep boog” voor de Duitsers. Het hoogste Nederlandse rechtscollege verloor daarmee volgens hen het “aureool van hoogste handhavers van het recht in Nederland”.
De auteurs werden in november 2008 door president Geert Corstens gevraagd uitgebreid onderzoek te doen naar de geschiedenis van het rechtscollege tijdens de Tweede Wereldoorlog.
Al tijdens de oorlog was er kritiek op de Hoge Raad, onder meer doordat het rechtscollege niet in opstand kwam tegen de ariërverklaring. Met behulp van deze verklaringen wilde de bezetter inzichtelijk krijgen welke openbare functies bekleed werden door Joden om hen vervolgens te kunnen ontslaan. De Hoge Raad had met Lodewijk Ernst Visser op dat moment een Joodse president. Na twee vergaderingen, waaraan de president zich had onttrokken, besloten de overige leden van de Hoge Raad de ariërverklaring niet te weigeren. Lodewijk Ernst Visser werd kort hierna ontslagen als president en een jaar later werd een pro-Duitse buitenstaander tot president van de Hoge Raad benoemd.
Na het ontslag van Visser bleven de overige leden van de Hoge Raad gewoon zitten. Volgens Jansen en Venema liepen ze vanaf dit moment achter de feiten aan. Geert Corstens, de huidige president van de Hoge Raad, oordeelde bij de boekpresentatie krachtig:
“Het tekenen van de ariërverklaring druiste rechtstreeks in tegen alles waarvoor de Hoge Raad behoorde te staan.”
In het deze week verschenen boek wordt melding gemaakt van enkele kleine protesten van leden van de Hoge Raad tegen de bezetter. Een krachtig publiek protest bleef echter uit. President Corstens:
“De Hoge Raad was tijdens de Tweede Wereldoorlog als hoeder van rechtvaardigheid niet opgewassen tegen de loodzware taak waarvoor de bezetter hem heeft geplaatst. De Hoge Raad heeft niet de bescherming kunnen bieden, niet de inspirerende standvastigheid getoond, die de Nederlandse bevolking verwachtte. Als we terugkijken, kunnen we slechts diep bedroefd en bevangen door spijt raken over hoe het destijds verkeerd is gegaan.”
De Hoge Raad en de Tweede Wereldoorlog is deze week verschenen bij uitgeverij Boom.
