Iets in zijn schild voeren

Dagelijks worden er zegswijzen en uitdrukkingen gebruikt waarvan de oorspronkelijke betekenis onbekend is. Wie denkt er bij “iemand in de luren leggen” nog aan de doeken, waarin kinderen met Engelse ziekte werden gewikkeld om het kromtrekken van armen en benen tegen te gaan?

Veel uitdrukkingen die ontleend zijn aan dergelijke voorwerpen kan men tegenwoordig alleen nog in musea bekijken. In de nieuwe rubriek Taalmuseum worden historische gebruiksvoorwerpen en praktijken gekoppeld aan Nederlandse uitdrukkingen en zegswijzen.

Iets in zijn schild voeren

Betekenis: Een geheim of stiekem plannetje hebben.

Verklaring: De wapenkleding van de ridder bedekte steeds meer van het lichaam en maakte het moeilijker om de drager te herkennen. Tijdens het gevecht was er geen tijd meer voor twijfel. Er moest een gemakkelijke manier gevonden worden om vriend en vijand te onderscheiden. Op het schild en andere delen van de wapenuitrusting bracht men daarom een teken aan. Ridders begonnen eerst vrij willekeurig een insigne te gebruiken, doch langzamerhand ontwikkelde zich het systeem van de heraldiek.

Omdat weinig mensen in die tijd konden lezen moest kleur de hoofdzaak blijven en omdat de kleuren op verre afstand duidelijk zichtbaar moesten zijn beperkte men zich tot een klein aantal primaire kleuren. Zo ontstond in de heraldiek aanvankelijk het gebruik om alleen groen, rood, blauw en zwart te gebruiken en dit dan te combineren met zilver en goud. Om grotere verscheidenheid te krijgen werden combinaties van kleuren gebruikt en verder bijvoorbeeld strepen, dwarsbalken en punten.

~ Girbe Buis

• Lijst van historische uitdrukkingen