De Romeinse keizer Trajanus is de geschiedenisboeken ingegaan als een groot keizer. Hij wist niet alleen Dacië aan zich te onderwerpen, maar verbeterde ook de levensstandaard van veel Romeinen én liet vele grote bouwwerken oprichten. Pamela Doms van Radboud Universiteit Nijmegen deed onderzoek naar de invloed van keizer Trajanus als bouwheer. Volgens Doms stoelde Trajanus’ bouwprogramma, anders dan vaak wordt gedacht, niet op de buit uit de Dacische Oorlogen, maar op een evenwichtig financieel beleid.
Het forum van Trajanus in Rome. De zuil van Trajanus met op de voorgrond resten van de Basilica Ulpia, een oorspronkelijk overdekte hal waar bijvoorbeeld rechtspraak en handel plaatsvond. De zuil had meerdere functies. Volgens antieke bronnen gaf de zuil aan hoe diep de naastgelegen heuvel (waartegen de markten leunden) was afgegraven om plaats te maken voor het bouwprogramma. De zuil was een grafmonument voor keizer Trajanus. Ook was het een overwinningsmonument. Stedenbouwkundig gezien was de zuil een unicum qua vormgeving en deed dienst als uitkijktoren. Bezoekers – waarschijnlijk een selecte groep – konden de zuil beklimmen en boven op het platform genieten van de keizerlijke pracht en praal in de omgeving. – Foto: Pamela DomsTrajanus volgde in 98 na Christus de eerste adoptiefkeizer, keizer Nerva, op. Nerva had hem benoemd tot zijn opvolger en dat was niet helemaal vreemd. Trajanus stond bekend als zeer bekwaam veldheer en genoot een grote populariteit. Kort na zijn aantreden trok hij op tegen de Daciërs. De twee zogenaamde Dacische Oorlogen maakten Trajanus nog populairder. Hij wist Dacië dan ook aan zich te onderwerpen.
De keizers is niet alleen de geschiedenisboeken ingegaan als een groot veldheer, maar ook als een groot bouwheer. Over het algemeen werd aangenomen dat Trajanus zijn bouwplannen bekostigde met geld dat in de Tweede Dacische Oorlog was buitgemaakt. Pamela Doms heeft – vanuit een oudhistorisch en modern stedenbouwkundig kader – de voorwaarden voor en betekenis van Trajanus’ bouwprogramma voor Rome en haar bewoners onderzocht. Volgens Doms stoelde Trajanus’ bouwprogramma op een evenwichtig financieel beleid en niet zozeer op de buit van zijn oorlogen tegen de Daciërs.
Verder toont Doms in haar onderzoek aan dat de ingrepen van Trajanus ingrijpende gevolgen hadden voor de geografische structuur van Rome en de invulling van de publieke ruimte:
Hij bundelde vele functies – waaronder politieke, sociale, economische en administratieve – in het hart van de stad. Op deze punten onderscheidde hij zich van andere keizers.
De markten van Trajanus in Rome. Dit complex bestond uit minimaal 5 bouwlagen. De meer dan 150 verschillende ruimten waren verbonden door een systeem van trappen en straten. In de tijd van Trajanus waren hier winkels gevestigd alsmede kantoren van ambtenaren ter ondersteuning van de werkzaamheden die op het nabijgelegen forum van Trajanus plaatsvonden. Het complex is ook nu nog in gebruik: als museum van de keizerlijke fora. – Foto: Pamela DomsIn Rome ontstonden volgens Doms door de ingrepen van Trajanus ook nieuwe looproutes, omdat de markten en het forum van Trajanus een kruising vormden. Deze kruising verbond de belangrijkste stadsdelen met elkaar. De keizer zorgde verder voor veel werkgelegenheid. Niet alleen werkten tienduizenden arbeiders aan de vele bouwprojecten, ook als de gebouwen klaar waren vonden velen werk in de nieuwe winkels, kantoren, bibliotheken en de thermen van Trajanus.
Doms promoveert dinsdag 9 november 2010 op haar onderzoek aan de Radboud Universiteit Nijmegen.
Historiek is een onafhankelijk online geschiedenismagazine voor een breed publiek. We willen geschiedenis en actualiteit met elkaar verbinden en geschiedenisverhalen gratis toegankelijk maken.
Redactie
