Dark
Light

Bakvis! Hufter! Krijg de kolere!

Auteur:
4 minuten leestijd
Ciske de Rat - Still YouYube
Ciske de Rat - Still YouYube

Iedereen herinnert zich nog wel hoe Ciske de Rat hoopte dat iedereen ‘de kolere kreeg’. Maar wat wilde hij eigenlijk? Hij wenste feitelijk iedereen cholera toe. Kolere is namelijk de Nederlandse naam van deze infectieziekte. Door de eeuwen heen zijn er veel scheldwoorden ontstaan, waar veel mensen niet meer van weten wat ze nu eigenlijk uitdrukten. Daarom een lijstje van ‘historische’ scheldwoorden.

Scheldwoorden werden in het verleden overigens niet in woordenboeken opgenomen en dus is niet bij alle woorden de exacte herkomst vast te stellen. Verder claimen vaak meerdere landen dat de oorsprong van een woord bij hen ligt. De volgende theorieën zijn echter het vermelden waard.


Bakvis
De naam komt uit de visserij. Vis die te klein was, werd in een bak gedaan om daarna overboord te worden gegooid. Bakvis is dus jonge vis. Het wordt vaak gebruikt als scheldwoord voor meisjes en vrouwen.

Flik
Daarmee wordt een politieagent aangeduid. Het komt van het Franse woord Flic, dat een afkorting is van Federation Légale des Idiots Casqués (Legale Federatie van Gehelmde Idioten). De scheldnaam werd voor het eerst gebruikt tijdens de studentenprotesten van 1968 in Parijs.

Gringo
Dit scheldwoord wordt door Spaans- en Portugeestalige landen gebruikt om Amerikanen of andere blonde buitenlanders aan te duiden. Er zijn verschillende theorieën over waar het woord vandaan komt. Volgens één van die theorieën is het een verbastering van Green, go, waarmee de de kleur van het Amerikaanse dollarbiljet bedoeld wordt. Een ander verklaring is dat Amerikaanse soldaten liedjes zongen met de teksten: ‘Green grow the lilacs’ en ‘Green grow the rushes’. De Mexicanen verstonden alleen de eerste woorden en zouden die verbasterd hebben tot Gringo. Een andere theorie is dat het scheldwoord uit Spanje komt. Daar woonden Ieren die zo slecht Spaans spraken dat het volgens de Spanjaarden wel Grieks leek. En dat werd verbasterd tot Gringo.

Hondenlul
Deze naam is in de wereld geholpen door de voetballer Piet Romeijn. De Feyenoorder was op 7 december 1969 boos op scheidsrechter Arie van Gemert. Volgens eigen zeggen zei hij ‘onbenul’. Doordat de KNVB er een zaak van maakte, werd het woord zo bekend dat het voetbalpubliek vanaf die tijd geregeld ‘Hi, Ha, Hondelul’ schreeuwde als ze het oneens waren met een beslissing van de scheidsrechter.

Hufter
Oorspronkelijk was het woord bedoeld voor een bangerik. Tegenwoordig wordt het gebruikt voor een onbeschoft persoon. Het woord zou zijn afgeleid van het woord ‘huft’, dat galg betekent. Eigenlijk wil je iemand dus aan de galg hangen. Een andere theorie is dat hufter komt van het werkwoord hufteren (huiveren) en zou het dus aanzienlijk voor een bangerik zijn geweest.

Kenau
Kenau Simonsdochter HasselaerHet woord wordt nu vaak gebruikt voor bazige vrouw of manwijf. De échte Kenau was echter een moedige weduwe uit Haarlem die in de 16e eeuw een vrouwenleger aanvoerde: Kenau Simonsdochter Hasselaer. De vrouwen vochten tegen de Spanjaarden. In Duitsland waren ze vol lof over haar en spraken ze over een manwijf dat onverslaanbaar was. Zodoende werd ze het symbool voor weerbare vrouwen met haar op de tanden.

Kaffer
Het woord komt waarschijnlijk van het Jiddische woord ‘kofer’, dat ketter betekent en van het Arabische woord ‘kafir’ met een zelfde soort betekenis. Het woord werd gebruikt voor Afrikaanse negers die natuurgodsdiensten aanhingen. In Nederland en Afrika werd het zodoende een scheldwoord. In Zuid Afrika had men het tijdens de Apartheid ook het scheldwoord ‘kaffirboettie’ een negervriend. In Nederland gebruikt men het woord vooral in de uitdrukking ‘iemand uitkafferen’ (iemand uitschelden).

Mof
Scheldwoord voor een Duitser dat wordt gebruikt door Nederlanders en Vlamingen. Er zijn verschillende verklaringen over de herkomst van het woord. Zo zou het een verbastering zijn van het Duitse woord ‘Muff’, dat ‘knorrepot’ betekent. Een leukere verklaring is die uit het Beleg van Groningen in 1672. De Duitse soldaten zouden toen moffen (bonte kokers voor warme handen) hebben gedragen. Volgens de Groningers was dat nogal verwijfd en waren de Duitse soldaten hoogstwaarschijnlijk klein geschapen. De Duitsers werden daarom spottend ‘moffen’ genoemd. Met de intocht van de Duitsers door Nederland, werd ook het scheldwoord meegenomen. Volgens een andere theorie zou het komen van het Duitse woord ‘Muffrika’, zoals het Noorden van Duitsland wel werd genoemd.

Turk
Hoewel het woord tegenwoordig amper nog als scheldwoord wordt gebruikt heeft het woord lange tijd een negatieve benaming gehad in het Nederlands. Tot 1980 stond het woord Turk in verschillende woordenboeken beschreven als: ‘barbaars en bloeddorstig’. ARP-oprichter Abraham Kuyper zei in 1907 dat ‘Mongolen en Turken bloeddorstige vernielers en bedriegers van de christelijke cultuur’ waren. Pas sinds 1980 betekent het woord ‘Turk’ volgens het woordenboek gewoon: ‘inwoner van Turkije’.

Yankee
Waarschijnlijk is dat oorspronkelijk de scheldnaam die de Britse Kolonisten gaven aan de inwoners van de Nederlandse kolonie Nieuw-Nederland. Volgens een theorie is het woord ontstaan uit de oer-Hollandse naam ‘Jan-Kees’. Later werd het woord vooral gebruikt door de zuidelijke Amerikaanse Staten als scheldwoord voor de inwoners van de noordelijke Verenigde Staten.

Halve zool
Het woord komt waarschijnlijk uit Rotterdam, al wordt het ook in Amsterdam al vroeg gebruikt. Het woord ‘zool’ zou de Rotterdamse verbastering zijn van het Engelse scheldwoord ‘Asshole’. Dat ‘halve’ werd er later aan toegevoegd om het woord extra lading te geven. Het woord wordt meestal gebruikt om een idioot mee aan te duiden.

Gerelateerd:

Historiek is een onafhankelijk online geschiedenismagazine voor een breed publiek en trekt maandelijks honderdduizenden bezoekers. We willen geschiedenis en actualiteit met elkaar verbinden en geschiedenisverhalen toegankelijk maken voor een breed publiek. Meer informatie

Gratis geschiedenismagazine

Ontvang, net als ruim 50.000 anderen, iedere week de gratis nieuwsbrief van Historiek:
×