Michiel Mans
Ken uw vijand en uzelf, en u zult overwinnen – Sun Tzu
Het ziet er niet naar uit dat Arnold Karskens’ betoog tijdens de Tweede Kamer hoorzitting over de Mali-missie de uitzending van de Nederlandse bijdrage aan de VN Minusma-missie heeft beïnvloed. Dus ‘we’ gaan. Met negentig effectieven (commando’s) zonder transportheli’s om een gebied ter grootte van Frankrijk terrorist-rein te maken.
Gezien de bekende uitspraak van Sun Tzu is het misschien handig om deze terroristen nader te bestuderen. Althans, hun afkomst. Voor ons westerlingen zijn het terroristen, maar technisch gesproken kunt u kiezen uit termen als ‘partizanen’, ‘vrijheidsstrijders’, ‘rebellen’ en -uiteraard- de terug van weggeweeste ‘heiligeoorlogvoerders’ aka jihadisten. Allen vallen onder de noemer guerrilla’s. Met dubbel r en dubbel l.
De bekendste guerrilla is Che Guevara. Best vreemd, want hij was alleen echt succesvol in de promotie van T-shirts, waar vooral kledingfabrikanten en katoen aandeelhouders rijk van werden. Als guerrillaleider schoot hij tekort. Een van de fundamentele voorwaarden voor een succesvolle guerrillaoorlog is het krijgen van draagvlak onder de te ‘bevrijden’ bevolking. Guevara’s guerrilla’s kregen dit in Bolivia nauwelijks, wat bijdroeg aan zijn ondergang daar. Bij gebrek aan steun kan medewerking van de bevolking ook afgedwongen worden met terreur. Wat de beste (moderne) personificatie van een succesvolle guerrilla niet schuwde. De succesvolle guerrilla wordt in de recente geschiedenis beter uitgebeeld door ene ‘Charlie’ in een zwarte pyjama met een conisch hoofddeksel op (zie titelfoto) dan door Che met zijn Franse baret. Irregulier vechtende Fransen met baretten op noemden zich in hun gloriejaren ook liever maquisards dan guerrilla’s.
Asymmetrische’ oorlogvoering
De guerrilla vecht al tegen reguliere strijdkrachten sinds die laatsten bestaan. Tegenwoordig weet een guerrilla dat hij (m/v) aan ‘asymmetrische’ oorlogvoering doet. Hierin bestaat net als voor deze overbodige term werd geïntroduceerd grote ongelijkheid in de sterkte en bewapening van de strijdende partijen, en de gevoerde tactiek. De veelal gebezigde tactiek van guerrilla’s: het uitputten van de opponent zonder er grootschalig mee te vechten, kan ook een tactiek van reguliere legers zijn.
De Romeinse generaal Quintus Fabius Maximus (280-203 v.Chr.) gebruikte het in de strijd tegen Hannibal. Velen beschouwen Fabius Maximus als de vader van de guerrillatactiek, welke als Fabische Strategie (Fabian Strategy) door het leven gaat. Niet dat de gemiddelde Syriëganger het zo in zijn hoofd heeft.
De term guerrilla, hoewel in Spanje al eerder gebezigd, ging via Brits gebruik internationaal tijdens de Spaanse onafhankelijkheidsoorlog tegen Napoleon op het Iberische schiereiland (1807-1814). Het woord guerrilla is afkomstig van het woord guerra (oorlog). Guerra heeft weer wortels in het oud Germaanse werre en werra, wat de Visigothen vermoedelijk in de vijfde eeuw naar Spanje brachten. Het afgeleide guerrilla betekent ‘kleine oorlog’ en werd tijdens de Spaanse onafhankelijkheidsstrijd de nu ingeburgerde term voor irreguliere strijd en hun deelnemers. Burgers met een buks die het opnemen tegen een regulier leger. Of tegen burgers met een buks in een ander kamp. Soms dragen ze iets wat op een herkenbaar uniform lijkt, soms zijn ze buiten hun buks niet herkenbaar als strijder. Het onherkenbaar zijn is niet zelden onderdeel van de tactiek.
De Geneefse Conventies bieden geen waterdichte houvast om de status van een guerrilla als lawful– of unlawful combattant te bepalen, maar zolang de guerrilla’s alleen ‘netjes’ op reguliere troepen schieten en de wapens openlijk dragen, kan een gevangengenomen strijder aanspraak maken op een vergelijkbare behandeling als reguliere militaire krijgsgevangenen. Tot ze officieel min-of-meer erkend werden liepen guerrilla’s grote kans om direct geëxecuteerd te worden als ze zich overgaven. Dat was bijvoorbeeld het lot van talloze francs-tireurs, gewapende Franse burgers die tegen de Pruisen vochten in de oorlog van 1870.
Ook de Afrikaner ‘Boer’ kreeg regelmatig de kogel in plaats van het krijgsgevangenkamp. Met het soort kampen dat de Britten soms gebruikten, niet altijd een groot verschil. De Boer vocht twee keer tegen de Britten. Beide keren zowel met wat je reguliere strijdkrachten mag noemen als met guerrilla-eenheden. De eerste keer (1880–1881) met succes zodat Transvaal een vrijstaat bleef. Althans, voor de Boeren. De Tweede Boerenoorlog (1899-1902) betekende het einde van de Boerenvrijstaten. De Britten verloren de tweede strijd aanvankelijk (ook), maar een combinatie van terreur en solide antiguerrilla tactieken brachten hen uiteindelijk toch de overwinning. Waar men nu nog van kan leren.
De Boeren introduceerden de term commando’s. Deze opereerden vooral zeer succesvol als bereden infanterie in kleine eenheden (commando’s) die met hit-and-run acties en hinderlagen de Britten bestreden. De Boer was met zijn Duitse Mauser, Noorse Krag-Jorgenson of veroverde Lee-Metford een uitstekende langeafstandsschutter, en prefereerde een groot gat tussen hem en zijn Britse .303 opponent. Ook schoten ze vanachter dekking waar de Britten nog regelmatig in nette linies uit Wellingtons tijd in rood uniform (Eerste Boerenoorlog) optrokken. Het leverde soms 1:10 verliescijfers op in het nadeel van de Britten.
Een andere belangrijke strijd dat vooral een guerrillaoorlog was, en deze tot voorbeeld maakte, is een in het Westen grotendeels vergeten koloniale oorlog tegen rebellen met hun bekwame leider Muhammad Ibn Abd al-Karim Al-Khattabi. Hij gaf de legionairs in de twintiger jaren van de vorige eeuw in Noord-Afrika een voorproefje van wat de Fransen en later de Amerikaanse GI’s (en Aussie–Kiwi’s) zouden ervaren in Vietnam. Er moest een Frans-Spaans leger van een miljoen man tegenaan worden gegooid om ‘Abdelkrim’ te verslaan (1926). Hoewel geen ‘jihadi’ zoals wij de term nu van toepassing achten zou een van Abdelkrims leuzen zijn geweest:
‘We willen vrij en onafhankelijk leven zodat niemand buiten Allah ons mag regeren!’ (wiki)
Abdelkrims strijd tegen de koloniale overheersing werd ook door Mao Zedong bekeken, en vormde de basis van zijn drie peilers voor een volksopstand. Win de bevolking voor de strijd. Begin een guerrillaoorlog tegen de bestaande machthebbers. Als ze uitgeput raken zet dan meer (reguliere) geconcentreerde strijdkrachten in om de machthebbers te verslaan. De recent overleden Vo Nguyên Giap gebruikte dergelijke tactieken met Ho Chi Minh’s Viet Minh en versloeg de Fransen uiteindelijk in 1954 bij Dien Bien Phu.
De term hearts& minds speelt nog steeds een rol in de asymmetrische strijd tegen meestal als terroristen omschreven AK-dragers. Strijders die vaak geen duidelijk politiek doel hebben, anders dan religieuze. Strijders die terreur niet schuwen als strijdmiddel om de bevolking te ‘winnen’ en de machthebbers of bezetters te verslaan. Terreur is hierbij als strijdmiddel geen optie meer voor hun reguliere opponenten. Althans, als het om beschaafde regimes of ‘bezetters’ gaat. De moderne bezetter bezet sowieso niet langer uit kolonialistische of imperialistische motieven, maar bezet humanitair. In ieder geval met de mond. De kogels zijn sinds de Spaanse guerrillageboorte wel puntiger, harder en sneller geworden, maar niet altijd bevrijdender.
Dit artikel werd eerder gepubliceerd op ThePostOnline
Binnenkort week deel 2. Voorbeelden van succesvolle antiguerrilla campagnes, en wat daar bij kijken kwam.
Bedenk hierbij dat ‘niet verliezen’ middels run to fight another day een grotere overwinning is voor guerrilla’s dan voor zich ‘tactisch terugtrekkende’ reguliere formaties. Sun Tzu’s: ‘Lijk zwak wanneer u sterk bent, en sterk wanneer u zwak bent’, is eveneens interessant om los te laten op onze krijgsmacht. Of de vier uit te zenden AH-64 Apache’s en negentig commando’s in een gebied ter grootte van Frankrijk. Groter als je de aanpalende landen meetelt waar de guerrilla’s naar believen komen en gaan.
