Mein Kampf blijft verboden boek

Op 1 januari verviel het auteursrecht van Mein Kampf. In Duitsland verscheen inmiddels een herdruk met wetenschappelijk commentaar. In Israël blijft het boek ondanks het vervallen van het auteursrecht verboden, zo maakte het ministerie van Cultuur deze week bekend. Wie het boek in Nederland te koop aanbiedt kan ook een aanklacht tegemoet zien.

Het Franse persbureau AFP concludeert dat er in Israël nog altijd een groot taboe op het beruchte werk rust. Niet geheel verwonderlijk aangezien in het land tienduizenden mensen leven die de verschrikkingen van de Holocaust van dichtbij meemaakten. Israëlische uitgevers zouden er ook niet over peinzen om Mein Kampf opnieuw uit te geven. Onder strikte voorwaarden is het werk wel op sommige universiteiten te lezen.

Auteursrechten

Na de oorlog werden de auteursrechten op Mein Kampf door de geallieerden overgedragen aan de Duitse deelstaat Beieren. De deelstaat was altijd fel tegen heruitgave van het beruchte boek waarin Hitler met behulp van zijn secretaris Rudolf Hess, zijn ideeën over ras, Duitsland en politiek uit de doeken deed.

Na lang wikken en wegen en in de wetenschap dat het auteursrecht ging vervallen, besloot de deelstaat uiteindelijk geld uit te trekken voor een wetenschappelijke editie. Het Institut für Zeitgeschichte in München werkte jaren aan deze herdruk. Het boek verscheen niet in zijn oorspronkelijke vorm, maar werd uitgebreid met 3.700 voetnoten om de lezer duidelijk te maken op welke punten Hitler bijvoorbeeld een loopje nam met de waarheid.

Nederlands verbod

Hitler, Mein Kampf: Eine kritische Edition

In Nederland is handel en herdruk ook nog altijd officieel verboden. Het vervallen van het auteursrecht verandert hier vooralsnog niets aan. De nieuwe wetenschappelijke uitgave kan ondanks het verbod vanuit Nederland echter wel vrij eenvoudig besteld worden, bijvoorbeeld via de Duitse winkel van Amazon. Althans, als er nieuwe exemplaren bijgedrukt worden, want op dit moment is het boek daar vanwege de grote belangstelling niet meer te verkrijgen. Vermoedelijk zijn met name historici geïnteresseerd in de wetenschappelijke editie. De oorspronkelijke versie is al lange tijd te downloaden.

Het Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI) een bekend voorstander van het verkoopverbod, laat tegenover Trouw weten geen probleem te hebben met de wetenschappelijke editie. Directeur Hanna Luden:

“De vrije verkoop van Mein Kampf kan niet, een geannoteerde versie met een duidelijke toelichting wel. Die kan (inderdaad) als tegengif dienen.”

Willen Nederlandse boekhandels het boek te koop aanbieden, dan moet de politiek echter eerst iets doen aan het verbod.

Vervolging

In Nederland werd vorig jaar nog een Amsterdamse antiquair aangeklaagd omdat hij in zijn winkel originele exemplaren van Mein Kampf te koop aanbood. Ondanks het verkoopverbod besloot de rechtbank in Amsterdam de man niet te veroordelen, onder meer omdat het boek als historisch object werd verkocht. Veroordeling was volgens de rechter in deze context niet noodzakelijk om Joden te beschermen tegen “discriminatie, belediging en aanzetting tot haat”. Het OM is tegen de uitspraak in beroep gegaan.

Discussie

De Nederlandse vertaling van Mein Kampf verscheen in 1939 onder de titel Mijn Kamp. Dit in een oplage van ongeveer 110.000 exemplaren. Pas dertig jaar na de oorlog, in 1974, werd handel en herdruk van het boek hier officieel verboden.

September 2007 werd in Nederland nog druk gediscussieerd over de vraag of het Mein Kampf-verbod opgeheven moest worden. Toenmalige minister Plasterk (PvdA) liet destijds weten dat het boek wat hem betreft vrij verkrijgbaar moest zijn. Een kleine Kamermeerderheid (83 van de 150 zetels) was het daar toen echter niet mee eens.

Ook meer recent werd gediscussieerd over de houdbaarheid van het verbod. Zo riep de JOVD de regering ruim een jaar geleden op het verbod op te heffen. De jonge liberalen riepen de vervolgde Amsterdamse galeriehouder kort hierna uit tot liberaal van het jaar.