Mildere werkwijze bezetter leidde tot meer Joodse oorlogsslachtoffers

Waarom werden tijdens de Tweede Wereldoorlog uit Nederland procentueel gezien veel meer Joden weggevoerd en omgebracht dan uit andere West-Europese landen?

Historici Pim Griffioen en Ron Zeller van de Universiteit van Amsterdam (UvA) bogen zich over deze vraag en kwamen tot een opmerkelijke conclusie. Zij stellen dat een minder gewelddadige opstelling van de bezetter in Nederland, leidde tot meer Joodse oorlogsslachtoffers.

In Nederland overleefde 75 procent van de 140.000 Joden de oorlog niet. Veel meer dan in Frankrijk, waar 25 procent van de 320.000 joden de Tweede Wereldoorlog niet overleefden. Ook België heeft een lager slachtofferpercentage. Daar overleefde 40 procent van de 66.000 Joden de oorlog niet.

Het verschil in slachtofferpercentage tussen België en Nederland verklaren de historici van de UvA door de gewelddadige aanpak van de bezetter bij de deportaties in België. Hierdoor zouden daar veel Joden sneller de illegaliteit zijn ingevlucht. In Nederland trad de bezetter veel minder gewelddadig op waardoor veel Joden lange tijd de neiging hadden gebruik te maken van legale, schijnbare ontsnappingsmogelijkheden die de bezetter leek te bieden. In België ontstonden daarnaast eerder dan in Nederland onderduik- en ontsnappingsmogelijkheden door een snellere opkomst van het georganiseerd verzet.

Pim Griffioen en Ron Zeller promoveren aan de Universiteit van Amsterdam.

• Boek: Jodenvervolging in Nederland, Frankrijk en België, 1940-1945