Historiek
Voor de nieuwe museumopstelling heeft het Rijksmuseum in Amsterdam een bijzonder vliegtuig verworfen. Het gaat om een in 1917 door Frits Koolhoven ontwikkeld vliegtuig, de FK 23 Bantam.
De FK 23 Bantam is het oudste in authentieke toestand bewaard gebleven vliegtuig in Nederland en ook een belangrijk icoon van de Nederlandse bijdrage aan de ontwikkeling van de luchtvaart. Taco Dibbits, directeur Collecties is uiteraard zeer opgetogen over de nieuwe aanwinst:
De twintigste eeuw is dé eeuw van het vliegtuig en daarom mag het niet ontbreken in de nieuwe opstelling vanaf 2013. De Bantam spreekt de taal van het modernisme. De verwerving van het vliegtuig sluit verder mooi aan bij de rijke collectie historische voorwerpen op het gebied van techniek en oorlogsvoering die het museum al heeft: van middeleeuws vuurgeschut, scheepsmodellen uit de zeventiende eeuw tot aan de waterbouwkundige modellen uit de negentiende eeuw die uit de beroemde nationale Marine Modellenkamer komen die het museum sinds 1889 beheert.
Frits Koolhoven (1886-1946) werkte tijdens de Eerste Wereldoorlog als vliegtuigontwerper in Engeland en ontpopte zich als een grote rivaal van zijn landgenoot Anthony Fokker. Koolhovens ‘Bantam’ (de naam verwijst naar een Javaanse vechthaan) was ontworpen als technisch superieur gevechtsvliegtuig voor de Engelse luchtmacht. Het toestel had twee zogenaamde Vickers-mitrailleurs, een topsnelheid van 240 kilometer per uur en een zeven cilinder motor.
De vliegtuigfabrieken van Fokker en Koolhoven in respectievelijk Amsterdam en Rotterdam groeiden in de jaren twintig en dertig uit tot de pijlers van de Nederlandse luchtvaartindustrie. In mei 1940 werd de Rotterdamse Koolhovenfabriek aan de Waalhaven door de Duitse Luftwaffe volledig in de as gelegd.
De door het Rijksmuseum verworven FK 23 Bantam is het laatst overgebleven exemplaar van ontwerper Frits Koolhoven. Dat het toestel nog bestaat is te danken aan de in 1986 opgerichte Stichting Koolhoven Vliegtuigen. Deze stichting slaagde er in om de wrakstukken van het toestel, dat zich tot dan toe in Engeland bevond, te verwerven en in 1990 naar Nederland te verschepen. Hierna werd er een groot restauratieproject op poten gezet.
De stichting heeft de gerestaureerde FK 23 Bantam overgedragen aan het Rijksmuseum tegen vergoeding van de restauratiekosten.
