Redactie
Bij Het Scheepvaartmuseum in Amsterdam is vanaf volgende maand een unieke wereldkaart van de beroemde cartograaf Joan Blaeu te bewonderen. De kaart heeft een afmeting van meer dan 2 bij 3 meter en bood destijds de meest actuele kennis van de wereld.
Van deze versie van de kaart, met tekst van Blaeu en een nieuwe plaat voor China, is er maar één ter wereld. Na lange tijd is de kaart weer voor publiek te zien in de objecttentoonstelling ‘Blaeu’s wereld in kaart | meester-cartograaf in de Gouden Eeuw’. De tentoonstelling belicht de meest verrassende details van de kaart, de politieke context van de kaart en vertelt meer over de Amsterdamse firma Blaeu.
Michael Huijser, directeur van Het Scheepvaartmuseum over de kaart van Blaeu:
“Deze kaart laat zien hoe men over de wereld dacht. De buitenwereld boezemde vrees in, maar maakte ook nieuwsgierig. Die twee gingen hand in hand. De zeventiende eeuw was het startpunt van innovaties op het gebied van cartografie en daarom was zo’n kaart enorm belangrijk. Maar je kunt er ook bij wegdromen en op ontdekkingsreis gaan.”
Amsterdamse firma
De firma Blaeu was de grootste producent van kaarten in de zeventiende eeuw. De Blaeus baseerden zich op eerdere kaarten, eeuwenoude overlevering én de meest recente ontdekkingen. De boekhandel van de firma Blaeu was gevestigd ‘Op het water’, het huidige Damrak in Amsterdam. De locatie zo vlak aan de haven was niet toevallig gekozen. Daar arriveerden nieuwe producten en informatie van over de hele wereld. Zeelieden, kooplieden, geleerden en regenten samen, geïnteresseerd in Blaeu’s kennis en kunde, kwamen hier samen. De cartografie van de firma Blaeu heeft veel invloed gehad op het wereld- en kaartbeeld. Veel cartografen probeerden Joan Blaeu na te volgen of te verbeteren.
De wereldkaart van Blaeu is één van de eerste wereldkaarten waar de kustlijn van Australië – door Blaeu Nova Hollandia genoemd – en Nieuw-Zeeland te zien is die zeer recentelijk was ‘ontdekt’ door ontdekkingsreiziger Abel Tasman. Daarnaast is een piepklein Behouden Huys en het vastgelopen schip van Willem Barentsz op Nova Zembla te zien. Ook maakt de kijker kennis met de westerse en superieure kijk op inboorlingen; kannibalen in Zuid-Amerika, een lama in Zuid-Amerika, olifanten in Afrika, zeemonsters en zeeslagen. Met een loep in de hand – veel details zijn met het blote oog bijna niet te zien – krijgt de bezoeker in het museum de gelegenheid om alle details te ontdekken.
De wereldkaart van Blaeu uit de collectie van Het Scheepvaartmuseum is opgedragen aan Gaspar de Bracamonte y Guzman, graaf van Peñaranda, de leider van de Spaanse delegatie bij de vredesbesprekingen die in 1648 uitmondden in de Vrede van Münster. Dit betekende het einde van de Tachtigjarige Oorlog tussen de Republiek en Spanje. De kaart van Blaeu viert de vrede. Opvallend is dat er op de kaart geen heldere grenzen zijn aangegeven. Er is vanwege de vrede nauwelijks duidelijk gemaakt welke Europese machten bepaalde gebieden in handen hebben.
De kaart is vanaf 14 april te zien in een Atlassen-tentoonstelling in het Scheepvaartmuseum.
