Historiek
Niet Rost van Tonningen, maar de veel onbekendere Henk Feldmeijer (1910-1945) was de belangrijkste concurrent van Anton Mussert gedurende de Duitse bezetting van Nederland. Dat stelt Bas Kromhout, die volgende week aan de Rijksuniversiteit Groningen hoopt te promoveren op zijn onderzoek naar Feldmeijer.
Henk Feldmeijer werd al in 1932 lid van de NSB. Vanaf 1935 wijdde hij zich helemaal aan die partij en werd hij ook steeds radicaler in zijn opvattingen. Vanwege zijn inzet klom hij snel op binnen de partij.
Volgens Kromhout is Feldmeijers rol bij de NSB, ook in de geschiedschrijving van Loe de Jong, onderbelicht vergeleken bij Meinoud Rost van Tonningen. Kromhout publiceert binnenkort de biografie De Voorman. Henk Feldmeijer en de Nederlandse SS. De auteur:
“Hij is interessant omdat hij een belangrijke rol heeft gespeeld als hoofd van de Germaanse SS. Die afdeling binnen de NSB zette hij in opdracht van Reichsführer-SS Heinrich Himmler op om de Duitse belangen binnen de partij te borgen. Hij werd geacht om Mussert op het rechte pad te brengen in het belang van de nazificering van Nederland. Toen dat niet bleek te lukken, overwogen de SS-autoriteiten Mussert af te danken en Feldmeijer tot ‘Leider’ te benoemen.”
Kromhout stelt dat Feldmeijer een grote concurrent was van Rost van Tonningen, die algemeen beschouwd wordt als de belangrijkste rivaal van Mussert. Rost was ouder en meer gearriveerd dan Feldmeijer, maar hij kon niet voorkomen dat zijn jonge rivaal in een beter blaadje stond bij Himmler. Kromhout:
“Mussert was helemaal op Rost van Tonningen gefixeerd en schreef daar zelfs nog over vanuit zijn cel. Daarom heeft Rost zoveel aandacht gekregen. Maar Rost beschouwde Feldmeijer als zijn voornaamste rivaal en Feldmeijer was voor Mussert veel bedreigender.”
In de biografie staat Kromhout ook stil bij de vraag hoe het proces van radicalisering precies verloopt.
Dat Feldmeijer, een getalenteerde student wis- en natuurkunde aan de Groningse universiteit, zich in 1932 al ‘bekeerde’ tot het nationaal-socialisme kan verbazing wekken. Toch is het gezien zijn achtergrond als zoon van een ‘law-and order’ militair wel begrijpelijk, zegt Kromhout:
“Hij had al een rechts-conservatieve, niet kerkelijke achtergrond. Maar hij was tegelijkertijd wel op zoek naar een levensvervulling. Hij ging zich tijdens zijn studie voor immateriële zaken interesseren, en zocht het zelfs in spiritisme. Daarnaast groeide zijn rancune jegens de elitaire corps-studenten waar hij als een van de weinige beursstudenten niet bij hoorde. Die combinatie van ressentiment en behoefte aan een ideaal was de voedingsbodem. En hij wilde steeds recht blijven in de leer.”
De biografie, getiteld De Voorman. Henk Feldmeijer en de Nederlandse SS, verschijnt binnenkort bij uitgeverij Atlas-Contact.
