Ewout Klei
Discoliberalisme
De JOVD is een springplank naar de politiek, maar ook naar de journalistiek. Oud-voorzitters Hein Roethof en Edgar Nordlohne kwamen bij de NRC terecht en Driemaster-hoofdredacteur Ferry Hoogendijk werd hoofdredacteur van Elseviers Weekblad. De bekendste journalist die de JOVD heeft voortgebracht is zonder twijfel de brutale dandy Jort Kelder, van 1993 tot 2007 hoofdredacteur van het zakenblad Quote en tegenwoordig columnist en televisiepresentator.
Dankzij het redacteurschap van Kelder veranderde de Driemaster (periodiek van de JOVD, YV) in 1986 in een echt societyblad, met spraakmakende interviews en pikante foto’s. Zijn interview met Jos van Rey zorgde zelfs voor een nationale rel, toen het VVD-Kamerlid vertelde met 160 kilometer per uur over de snelweg te scheuren in zijn BMW 7-serie. De al te openhartige Van Rey werd door de VVD op een lage plek op de lijst gezet en keerde in 1989 niet in de Kamer terug.
‘Die waren eerder D66 of wellicht zelfs wat toen nog “klein links” heette – zeg maar Jesse Klaver van toen. Prima, maar een anarcho-liberaal als ik voelt zich daar niet geheel senang.’
Toen Kelder lid van de JOVD werd had de vereniging meer dan 5000 leden. Het was de tijd van het discoliberalisme van Ed Nijpels. ’t Gooi had toen net een turbulente periode achter de rug, waarin Erik Pieter Vlaanderen de hoofdrol had gespeeld. De afdeling was vanaf eind jaren zeventig in een permanent conflict verwikkeld met het hoofdbestuur en de linkse afdelingen, onder andere over het koningshuis en de samenwerking met de VVD. Ondanks deze meningsverschillen ging het de JOVD in de jaren tachtig voor de wind. De vereniging had niet alleen veel leden en afdelingen maar was ook dé plek waar politiek op een verfrissende manier werd benaderd. De jonge liberalen pleitten voor een basisinkomen, stelden zich genuanceerd op in de kruisrakettendiscussie en stonden nog steeds pal voor het zelfbeschikkingsrecht en de vrijheid van meningsuiting. In de JOVD werden en worden vrienden voor het leven gemaakt. Kelder werd dikke maatjes met Mark Rutte, van 1988 tot 1991 voorzitter van de JOVD. Dit hoofdstuk sluit af met Ruttes eerste stapjes in de politiek, zijn voorzitterschap wordt in hoofdstuk 5 behandeld.
Het hoogtepunt van de JOVD
Vanaf medio jaren zeventig kreeg de JOVD weer meer leden. In de jaren tachtig bleef de JOVD groeien, totdat na 1986 als gevolg van de electorale neergang van de VVD ook de jonge liberalen aan populariteit verloren. Het succes van de VVD hing erg af van de persoon die de kar trok. Begin jaren tachtig was dat de 32-jarige Ed Nijpels, die met zijn jongensachtige uitstraling ook veel jongeren wist te inspireren. Met de leus ‘Gewoon jezelf kunnen zijn’ behaalde hij in 1982 een enorme verkiezingsoverwinning bij de Tweede Kamerverkiezingen. De VVD kreeg 36 zetels. De jonge liberalen liftten op dit succes mee. Van 1984 tot 1986 werd de JOVD geleid door Julius Remarque. Familieleden zeiden vaak tegen hem:
‘Ah, jij wordt dus de nieuwe Nijpels?’
Remarque was ook voorzitter toen de JOVD op 10 mei 1986 in Den Bosch samen met de VVD de Liberale Jongerendag organiseerde, in de aanloop van de Tweede Kamerverkiezingen van 21 mei. Honderden jongeren, vooral middelbare scholieren, werden met bussen naar dit festijn gebracht, waar ze onder andere getrakteerd werden op Nijpels. De VVD-voorman werd door de jongeren enthousiast begroet met ‘Edje, Edje’. Over het hoge commerciële gehalte van de liberale jongerendag verbaasde Leonard Ornstein van Het Parool zich. Het dagje uit werd namelijk gesponsord door Coca Cola, Möbel, Tempo Team en het Zuivelbureau (‘melk moet’).
‘Niemand geneerde zich daarvoor. Aan het begin van zijn toespraak proostte zelfs Ed Nijpels met een glas melk in de hand naar de tv-camera’s.’
Natuurlijk moest in het discotijdperk ook worden gedanst. De TROS-discoshow was op het JOVD-evenement aanwezig met dj Erik de Zwart. Hoogtepunt waren echter de mooie dames van de meidenpopgroep Centerfold. ‘Adembenemende vrouwen’, riep een enthousiast hijgende JOVD’er tegen een journalist van de Volkskrant. ‘O ja, de muziek was natuurlijk ook fantastisch.’ Er was aanvankelijk wel wat gedoe rond het optreden van Centerfold. De meiden hadden namelijk ooit een keertje in de Playboy gestaan. Vanwege een eerdere affaire met twee VVD-fractiemedewerkers, die in maart 1986 in de vergaderzaal van de Tweede Kamer ook voor dit pikante mannenblad hadden geposeerd, nam de VVD strenge maatregelen. Oorspronkelijk was het de bedoeling dat de dames pas met hun stripact zouden stoppen als ze slechts gehuld zouden zijn in een miniem slipje, maar de VVD-leiding verordende dat ze hun bovenkleding moesten aanhouden: ‘Tja, het moet natuurlijk wel netjes blijven,’ zei de VVD-voorlichter, met een glimp van spijt in zijn stem. Op 21 mei verloor de VVD 9 zetels.
De kern van de JOVD werd lange tijd gevormd door de afdelingen van de grote universiteitssteden, zoals Amsterdam, Groningen, Leiden en Utrecht. Er werd op hoog niveau gedebatteerd en deze afdelingen speelden op landelijke congressen ook de eerste viool. De afdelingen van de universiteitssteden waren bovendien nogal studentikoos van karakter. Zo had de JOVD Groningen in navolging van de studentenverenigingen Albertus Magnus en Vindicat atque Polit zelfs twee heuse disputen: het damesdispuut Salentina en het herendispuut Stephler & Waldorff (een knipoog naar de twee oude Muppetmannetjes Statler & Waldorf). Middelbare scholieren en werkende jongeren werden door dit studentikoze gedoe afgeschrikt. Dankzij de enorme ledenaanwas werden er vanaf de tweede helft van de jaren zeventig echter veel nieuwe afdelingen opgericht, die een heel ander karakter hadden. De nieuwe afdelingen in de kleinere steden en op het platteland waren laagdrempelig en meer gericht op praktische politiek.
~ Ewout Klei
Fragment uit het boek De weg naar de macht. Een kroniek van de JOVD 1949-2015 van politiek historicus Ewout Klei
Boek: De weg naar de macht. Een kroniek van de JOVD 1949-2015
