Waterloo 2015: de re-enactment

Zaterdag en vrijdag vond de re-enactment van de slag bij Waterloo plaats. Zo’n 5.253 mannen, 973 vrouwen en kinderen en 360 paarden namen deel aan de reconstructie van een van de meest tot de verbeelding sprekende historische veldslagen uit de Europese geschiedenis. Met gevaar voor eigen leven stortte Historiek zich in het strijdgewoel voor wat historische oorlogsverslaggeving.

Uiteraard begon ons bezoek aan het slagveld met een ontmoeting met Napoleon. Dat gebeurde in diens hoofdkwartier bij ‘ferme de Caillou’, tegenwoordig een museum, aan de Chaussée de Bruxelles vlakbij het dorp Genappe. Daar smeedde de veldheer op 17 juni zijn plannen voor de slag van de volgende dag.

Napoleon wordt al enige jaren op rij gespeeld door de Franse advocaat Frank Samson. Dat hij met zichtbaar gemak die grote rol kan vervullen, komt omdat hij in werkelijkheid ook staatshoofd is. In 1996 stichtte hij zijn eigen microstaatje, La Basse Chesnaie, dat hij niet gehinderd door enige bescheidenheid regeert als keizer Frank-Marc I.

Waterloo 2015: de re-enactment — Foto: Edwin Ruis

Strozak

Het bivak van de geallieerden bevond zich vlakbij de Leeuw van Waterloo en de kasteelboerderij van Hougoumont. Naast de vele Britten die meestal herkenbaar zijn aan hun rode jassen, was er een keur aan regimenten uit Duitse staatjes en de Verenigde Nederlanden. Eén van die regimenten was het Nederlandse 27e Bataljon Jagers.

Jagers zijn te herkennen aan hun kenmerkende groene kleding. Daarmee zijn ze de enige op het slagveld met een schutkleur. Dit type soldaat moest vroeger rond het slagveld in kleine groepen opereren en de vijand her en der bij verrassing aanpakken. Het 27e Bataljon maakte deel uit van de Brigade Bijlandt, die weer onder de 2e Divisie van generaal de Perponcher viel. Het 27e vocht ook bij Quatre-Bras.

Het veldleven van een soldaat in 1815 was hard. De echte hardcore re-enactor sliep de afgelopen dagen in een simpele witte tent op een strozak, zoals korporaal Rob Elfers van het 27e Bataljon. De oncomfortabele kleding uit die tijd maakte van marcheren en exerceren tijdens een warme zomerdag een onprettige bezigheid. Het eten moest door de soldaten zelf worden gekookt. Voor klussen als kleding wassen en herstellen kon ook meereizend vrouwvolk worden ingehuurd.

Dan had Eric Edelman als de prins van Oranje het beter geregeld. Zijn veldtent was zoals dat hoort uitgerust met meubels. Er kon in stijl worden geluncht en gedineerd. Er hing zelfs een portretje van koning Willem I aan de wand. Uiteraard had hij een kleine hofhouding bij zich die de tafel dekte en dat soort zaken. Helaas kon maar één persoon de prins zijn.

Paarden

Huzaar Oscar Warmer moest als cavalerist in het regiment Huzaren van Boreel, onderdeel van re-enactmentvereniging ‘En Vedette’, ook aan zijn paard denken. Charges uitvoeren op het slagveld vergt inspanning van mens en dier, want lekker rustig in een zadel zitten is er niet bij. De paarden zijn in eigen bezit of vertrouwde huurpaarden die vaker meedoen aan re-enactment-evenementen en niet schrikken van een knal hier en daar.

Huzaren waren van oorsprong lichtbewapende cavaleristen die vaak dienden als verkenningseenheid. Vandaar dat er veel over het slagveld heen en weer moest worden gereden. Het regiment, dat nog bestaat, is vernoemd naar jonkheer Willem Boreel die het in 1813 oprichtte in opdracht van koning Willem I. Quatre-Bras en Waterloo waren meteen de vuurdoop voor het regiment.

Overigens is het massaal naspelen van een veldslag niet zonder risico’s. Niet alleen bij het vuurwerk van de openingshow raakten deelnemers gewond. Ook in het bivak van de geallieerden vielen gewonden, meestal botbreuken door paardentrappen. Maar ook het afschieten van een met losse flodders geladen musket kan door rondvliegende kruitdeeltjes tot oogletsel leiden.

Indrukwekkend

De belangstelling voor deelname aan de reconstructie van de slag bij Waterloo was dit jaar zo groot dat de organisatie een selectie moest maken. Uiteraard moesten er concessies worden gedaan. Leven van het veld was er niet bij en de natuurlijke behoefte moest in mobiele toiletten worden gedaan. Verder is de moderne tijd zichtbaar in het feit dat vrouwen ook volop meespeelden in mannelijke soldatenrollen.

De slag werd nagespeeld op slechts een klein gedeelte van het oorspronkelijke slagveld. Maar dan nog was het onmogelijk voor de toeschouwer om een compleet overzicht te krijgen van wat er zich allemaal afspeelde. Het spektakel van meer dan 5.000 schreeuwende mannen in kleurige uniformen, knallende kanonnen en musketten, kruitdampwolken, briesende paarden. trommels, pijperfluitjes en doedelzakken maakte goed duidelijk hoe indrukwekkend het moet zijn geweest toen op 18 juni 1815 twee legers van samen zo’n 150.000 man op elkaar klapten.