Van schrijnende beelden van de hongerwinter in Den Haag, tot de sloop van wijken voor de bouw van de Atlantikwall en vluchtende NSB’ers op Dolle Dinsdag. Fotograaf Menno Huizinga legde Den Haag in de Tweede Wereldoorlog op unieke wijze vast. De bijna 800 foto’s van zijn hand zijn vanaf nu vrij te gebruiken.
Menno Huizinga; Collectie: NIOD instituut voor oorlogs-, holocaust-, en genocidestudies; Publiek DomeinMenno Huizinga was professioneel fotograaf en onderdeel van de verzetsgroep Ondergedoken Camera. Zijn foto’s, uit de collectie van het NIOD instituut voor oorlogs-, holocaust-, en genocidestudies, vallen sinds kort in het publieke domein.
Huizinga legde in het geheim – met zijn Leica verborgen in een kaaskistje – de stad Den Haag in oorlogstijd vast. Een fotoserie die hij maakte over de hongerwinter werd naar Engeland gesmokkeld en in april 1945 gepubliceerd in de Londense editie van Vrij Nederland.
Zijn foto’s droegen volgens het NIOD bij aan de bewustwording van de ernst van de hongersnood.
Netwerk Oorlogsbronnen
De foto’s zijn toegevoegd aan het Netwerk Oorlogsbronnen (NOB), dat werkt aan een verbeterde digitale toegang tot de Nederlandse collecties over de Tweede Wereldoorlog in Nederland en Nederlands-Indië. Ze kunnen vrijelijk worden gebruikt door bijvoorbeeld scholieren in hun werkstuk, in kranten of documentaires en in tentoonstellingen, apps en games. De nieuw toegevoegde beelden zijn hier te bekijken.
Drie bijzondere foto’s van Menno Huizinga:
In de avond van 4 mei 1945 meldt de BBC en wat later Radio Oranje dat de Duitsers hebben gecapituleerd. Op 8 mei trekken de Canadezen luid toegejuicht de stad in. Menno Huizinga staat, evenals veel amateurfotografen, met zijn Leica klaar om de uitzinnige vreugde vast te leggen. De dag daarop houden de Canadese bevrijders in een regenachtig Den Haag een bevrijdingsparade. Het publiek is massaal toegestroomd; prachtig vastgelegd door Menno Huizinga. (Vervaardiger: Menno Huizinga; Collectie: NIOD instituut voor oorlogs-, holocaust-, en genocidestudies; Publiek Domein).Als de gemeentelijke voedselvoorziening niet langer toereikend is, wordt tijdens de hongerwinter op 10 januari 1945 door de Haagse kerkgenootschappen het noodvoedselbureau Interkerkelijk Bureau ’s-Gravenhage en Omstreken (IKB) opgericht. Begin maart dat jaar besluit het IKB een fotodocumentaire te laten maken om de Nederlandse regering in Londen te doordringen van de ernst van de situatie. Menno Huizinga wordt als fotograaf aangetrokken. Het meest schrijnende geval treft hij aan in een gezin waarvan de man in het kader van de arbeidsinzet te werk gesteld is. Door gebrek aan warmte en eten blijft – zoals deze iconische hongerwinter-foto laat zien – soms geen andere mogelijkheid over, dan de dag in bed door te brengen. In ruil voor wat brood heeft de bewoonster haar buren hout weg laten hakken uit de woning. In twee kamers zijn de vloeren totaal verdwenen. (Vervaardiger: Menno Huizinga; Collectie: NIOD instituut voor oorlogs-, holocaust-, en genocidestudies; Publiek Domein).De schaarste aan brandstof vormt al sinds de eerste bezettingsdagen een probleem, maar vanaf het najaar van 1944 wordt de situatie echt nijpend. Het wegvallen van de aanvoer van steenkolen uit het inmiddels bevrijde Limburg zorgt voor grote problemen. Het nog bezette deel van Nederland is door de spoorwegstaking afhankelijk geworden van Duitse kolen. In Den Haag wordt op 6 oktober de levering aan particulieren stopgezet en op 20 november de elektriciteitslevering. Door de brandstofschaarste verdwijnt alles wat enigszins brandbaar is in de kachels. Vooral de leegstaande woningen in het geëvacueerde gebied langs de Atlantikwall (de Duitse verdedigingslinie langs de kust) lenen zich uitstekend voor houtroof. In totaal worden in de winter 1944/1945 1754 Haagse woningen om die reden onbewoonbaar. Huizinga maakt tientallen foto’s van de huizensloop. Bijzonder is deze opname van een vrouw en man die in de Obrechtstraat op houtjacht zijn en heftige ruzie krijgen om een simpele plank die uit een pand is gesloopt. (Vervaardiger: Menno Huizinga; Collectie: NIOD instituut voor oorlogs-, holocaust-, en genocidestudies; Publiek Domein).
Historiek is een onafhankelijk online geschiedenismagazine voor een breed publiek. We willen geschiedenis en actualiteit met elkaar verbinden en geschiedenisverhalen gratis toegankelijk maken.
Redactie
