Het boetekleed aantrekken – Herkomst en betekenis

Wie het boetekleed aantrekt, neemt de schuld van een bepaalde gebeurtenis op zich. De uitdrukking verwijst naar een oud religieus gebruik waarbij men met behulp van een kleed boete deed en liet zien dat men ‘schuldig’ was.

Binnen de katholieke kerk is het boetekleed vooral bekend onder de naam cilicium. Vaak was dit kleed gemaakt van ruw geitenhaar. Hij werd soms als boven, maar ook geregeld als onderkleed gedragen. Het gebruik gaat al zeker terug tot de vierde eeuw. Volgens sommige historici zochten gelovigen toen naar nieuwe manieren om uiting te geven aan de diepte van hun geloof. Kort hiervoor had keizer Constantijn de Grote het christendom aangenomen, waardoor de christenvervolgingen waren gestopt. Met behulp van het boetekleed kon men toch laten zien hoeveel het geloof voor hen betekende en dat men bereid was voor het geloof te lijden. Het boetekleed was namelijk niet erg comfortabel. Zeker wanneer het op de blote huid werd gedragen, zorgde het voor bijvoorbeeld schaafwonden.

Veel gelovigen (waaronder Franciscus van Assisi, Thomas More, Geert Grote en Moeder Teresa) trokken in de loop der eeuwen vrijwillig het boetekleed aan. Vooral dagen als Aswoensdag en Goede Vrijdag leenden zich goed voor het gebruik van het boetekleed.

Keizer Lodewijk de Vrome, een zoon van Karel de Grote, moest in de negende eeuw na een conflict openbaar boete doen. In de kerk van St. Médard van Soissons werd hij gedwongen zijn koninklijk gewaad te verwisselen voor het boetekleed. De aanwezige bisschoppen dreven Lodewijk vervolgens gehuld in het boetekleed de kerk uit.

Spijt

De beruchte Russische tsaar Ivan de Verschrikkelijke kreeg tegen het einde van zijn leven spijt van verschillende van de gruwelijke daden die hij in zijn leven beging. Hij trok daarom geregeld het boetekleed aan. Een afbeelding van zijn boetekleed is boven dit artikel te zien.

De boetekleden of -gordels waren overigens niet altijd gemaakt van (geiten)haar. Er zijn ook metalen varianten bekend.

Overzicht van Historische uitdrukkingen, spreekwoorden en scheldwoorden
Boekenrubriek: Taalgeschiedenis

Video over het boetekleed van Ivan de Verschrikkelijke

Bronnen ▼