Wekelijks verschijnen er nieuwe geschiedenisboeken. Van lijvige studies tot publieksboeken en van naslagwerken tot historische strips. Op Historiek plaatsen we veel voorpublicaties en we bespreken zoveel mogelijk titels, maar alles bespreken is ondoenlijk. Daarom hebben we de rubriek ‘signalementen’. Hier plaatsen we wekelijks een bericht met daarin recent verschenen en besproken titels.

<<< Signalementen week 8 | Signalementen week 10 >>>

Selectie week 9

Beter wordt het niet

Europeanen klagen graag dat de Europese Unie zo verdeeld is, zo traag en zo zwak. Maar geloof het of niet, het Habsburgse Rijk was net zo. Tijdrekken, conflicten vermijden, permanent hervormen en lelijke compromissen sluiten waren hoekstenen van het Habsburgse bestuur. Met fortwursteln, doormodderen, gaven de keizers vele volkeren, talen en culturen een dak boven het hoofd – en dat maar liefst zeshonderd jaar lang. Daar kan de EU, die al even multinationaal is, nog iets van leren. Kan het zijn dat de grootste Europese zwaktes tegelijkertijd een kracht zijn? En dat Europa per definitie alles half doet, en nooit af is?
Fragment: De ineenstorting van het Habsburgse ‘breiwerk’ (1918)
De zwarte handel

De manier waarop George Floyd aan zijn einde kwam, de Black Lives Matter-beweging, de zwarte rapcultuur zijn voor oud diplomaat Herman Portocarero allemaal verbonden met structureel racisme. Op basis van zijn talloze ontmoetingen en zijn vele reizen legt hij in De zwarte handel op een fascinerende manier het verband tussen vroeger en nu. Zijn persoonlijke ervaringen op al deze plaatsen maken zijn inzichten in de geschiedenis en in de gevolgen van de slavernij buitengewoon levendig en boeiend.
Een kleine geschiedenis van grote durvers

Of we onszelf nu als de dappersten aller Galliërs of des petits Belges zien, de geschiedenis van België is geschreven door mensen die elk op hun eigen manier hun nek hebben uitgestoken. In Een kleine geschiedenis van grote durvers lees je het verhaal van enkele van de strafste ondernemers van de middeleeuwen tot nu. Van Omaar, Trudo en Begga, de founding fathers en mother van sommige van de invloedrijkste abdijen in vroegmiddeleeuws Europa, tot Maria Pypelinckx, de vrouw die de weg baande voor de wereldberoemde schilder Peter Paul Rubens.
Geen makke schapen

Wie van mijn joodse familieleden heeft zich in de oorlog actief verzet? Martijn Katan vroeg zich dat af en ging op onderzoek. Tot zijn verbazing vond hij er maar liefst tien. Zijn vader Richard Katan die ausweisen vervalste, Hans Katan die het gebruik van pistolen en bommen niet schuwde, Mol Valk die een geheime boekhouding bijhield en boze Wehrmachtofficieren tot de orde riep, en nog zeven anderen. Ze voorzagen onderduikers van papieren en geld, brachten geallieerde soldaten in veiligheid en liquideerden gevaarlijke verraders.
In de huid van de Boeddha

Boeddhisme is al jaren zeer populair in het Westen. De Boeddha is te vinden in interieurs en tuinen, woorden als ‘mindfulness’ en ‘zen’ zijn volkomen ingeburgerd en meditatiecursussen bestaan in talloze varianten, van intensieve retraiteweekenden tot ‘buddhism light’ in wellnesscentra. Wat zoeken moderne westerlingen – die zichzelf zo vaak als ‘niet-religieus’ beschouwen – eigenlijk in het boeddhisme? Een ding is zeker: de ideeën die wij erover hebben, kloppen vaker niet dan wel. Het boeddhisme is niet zonder meer de ‘antistressreligie’ die het Westen er graag van maakt.
Fragment: De geboorte van de Boeddha
De razzia’s van 22 en 23 februari 1941

De razzia’s van 22 en 23 februari 1941 in Amsterdam, waarbij 400 Nederlandse Joodse mannen werden opgepakt en gedeporteerd, was de aanleiding tot de Februaristaking. Wally de Lang vertelt het verhaal van de Februaristaking in De razzia’s van 22 en 23 februari 1941 in Amsterdam. Op 25 februari 2021 is het tachtig jaar geleden dat de Februaristaking plaatsvond. Nederland was op dat moment bijna een jaar door de Duitsers bezet. De staking was een verzetsactie tegen de bezetter, een openlijk en massaal protest tegen de Jodenvervolging in Nederland en in heel Europa. De razzia’s van 22 en 23 februari 1941 in Amsterdam, waarbij 389 Joodse mannen werden opgepakt en naar Mauthausen gedeporteerd, vormden de directe aanleiding voor de Februaristaking.
Keizers sterven niet in bed

Er zijn in de geschiedenis maar weinig heersers geweest die over een groter gebied hebben geregeerd dan de Romeinse keizers. Hoe groot hun macht ook was, er dreigde altijd gevaar. Op basis van antieke bronnen beschrijft Fik Meijer de laatste levensdagen van de Romeinse keizers, van dictator Caesar tot de laatste keizer van het West-Romeinse Rijk: Romulus Augustulus. En van alle 87 officiële keizers zijn er maar opvallende weinig in bed gestorven.
Fragment: De dood van keizer Nero
Oorlogsvader

Als Catherine Keyl tijdens een spelletje ontdekt dat geen van de aanwezige jongeren weet wat of wie ‘een nazi’ is, reageert ze verbijsterd. Catherine duikt, na dat gesprek met de onwetende jongeren, in haar verleden in naoorlogs Den Haag. De nazi’s en alles wat met de Tweede Wereldoorlog te maken had, tekenden haar jeugd. Haar vader keerde in 1945 terug uit concentratiekamp Sachsenhausen. Zijn leven was daarna getekend door zijn oorlogstrauma’s.
Fragment: Kampverhalen bij een verjaardagsgebakje
In Fading Light

Al ongeveer tien jaar reist de in Keulen woonachtige fotograaf en blogger Christian Hermann door Oost-Europa om sporen van verdwenen Joodse gemeenschappen te fotograferen. Op zijn blog Vanished World is een groot deel van zijn werk te bekijken, maar in 2018 verscheen daarnaast het fotoboek ‘In schwindendem Licht – In Fading Light’.
Bespreking: Verwaarloosd Joods erfgoed in Oost-Europa
Migrantenstad

Duitsers, Noren, Denen en Zweden vormden in zeventiende-eeuws Amsterdam de grootste groep buitenlandse migranten. Migrantenstad is een speurtocht naar de identiteit en het lot van deze zeventiende-eeuwse gastarbeiders. Waarom kwamen ze naar Amsterdam en hoe ging de stad met ze om? Waar gingen ze wonen, met wie trouwden ze, waar vonden ze werk en waar klopten ze aan in nood. Was Amsterdam inderdaad zo tolerant als altijd wordt beweerd?
Onze jongens in Indië

Op Java, in de diepdonkere tropennacht, ligt in 1946 een peloton jongens. Jaap, René, Piet, Wim, Jan, zonen van Hollandse ouders.Ze zijn allemaal soldaat, ingedeeld bij de 7 December-divisie die tijdens de politionele acties in Nederlands-Indië de orde moet bewaren. Direct na de schrale oorlogsjaren, nooit ver van huis geweest, worden de jongens aan de andere kant van de wereld ingezet in een exotisch en broeierig oord vol spanning, mooie meisjes, drank en feesten. Maar buiten wacht hen een ongrijpbare, vaak onzichtbare tegenstander, Indonesische vrijheidsstrijders die fel en gedreven opkomen voor de onafhankelijkheid van hun land.