Op de schopstoel zitten – Herkomst en betekenis

Wie op de schopstoel zit kan elk moment ontslagen worden. De persoon in kwestie is dus niet erg zeker van zijn of haar functie. Waar komt de uitdrukking “op de schopstoel zitten” eigenlijk vandaan? En wat is een schopstoel?

Wie vroeger op de schopstoel moest zitten had een groot probleem. De schopstoel (ook wel schupstoel) was namelijk een martelwerktuig. Misdadigers werden in een wipachtige stoel, met de handen op de rug gebonden. Vervolgens kreeg de veroordeelde een harde trap of duw waardoor deze uit de stoel geslingerd werd. Vaak kwam men met een klap in het water of in een modderpoel terecht. Na deze katapultering volgde doorgaans een verbanning uit stad of dorp.

De straf werd met name in de vijftiende eeuw toegepast. Vaak in het openbaar. De beroemde Nederlandse taalkundige F.A. Stoett schreef in zijn Nederlandsche spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden (1923-1925) het volgende over de schopstoel:

“Een schopstoel was een strafwerktuig, waarop vagebonden, kinderdieven, overspelers enz. gestraft werden; het was een soort wip, waaruit men, met de handen op den rug gebonden, omhoog geslingerd werd (…) om daarna voor honderd of minder jaren uit de stad en haar rechtsgebied verbannen te worden.”

Lijst met historische uitdrukkingen en gezegden
Boekenrubriek: Taalgeschiedenis

Bronnen ▼