Wekelijks verschijnen er nieuwe geschiedenisboeken. Van lijvige studies tot publieksboeken en van naslagwerken tot historische strips. Op Historiek plaatsen we veel voorpublicaties en we bespreken zoveel mogelijk titels, maar alles bespreken is ondoenlijk. Daarom hebben we de rubriek ‘signalementen’. Hier plaatsen we wekelijks een bericht met daarin recent verschenen en besproken titels.
<<< Signalementen week 51 | Signalementen week 2/3 >>>
Selectie week 1
Berlijn. Muzikale revolutie
In 2013 verraste David Bowie de wereld, na tien jaar stilte, met de single ‘Where Are We Now?’ Daarin greep hij terug op zijn jaren in Berlijn: een tijd waarin hij zichzelf als artiest hervond, en met ‘Heroes’ een van zijn allergrootste hits schreef. Wat maakt Berlijn tot zo’n bijzondere muziekstad? Leo Blokhuis neemt de lezer mee naar de jaren twintig van de vorige eeuw – de jaren van Marlene Dietrich, Kurt Weill en Bertolt Brecht, maar ook de tijd van de eerste experimenten met elektronische muziek.
Bespreking: Berlijn als kraamkamer van de moderne popmuziekBernie’s oorlog
Het dagboek van Bernard ‘Bernie’ Mestriz neemt ons mee naar het leven van een vervolgde Joodse jongen uit Terborg tijdens de oorlog. Zwervend door de Achterhoek ontsnapt hij op miraculeuze wijze aan vervolging door de nazi’s. Bernie begint op 13 april 1942 te schrijven. Hij is dan 17 jaar, het is de dag dat hij een vals persoonsbewijs krijgt en als boerenknecht Michiel Johan Schuurman door het leven zal gaan. Veel Joodse boerenknechten zullen er niet geweest zijn. Hij verhaalt uitvoerig over de gewone alledaagse dingen op het platteland en over zijn werk op de verschillende boerderijen.
Bespreking: Als joodse boerenknecht ondergedoken in de AchterhoekDaar praat ik niet over
Mädie Franz is een Sintezza. Als 15-jarige tiener wordt ze op 16 mei 1944, tijdens de grote razzia van Zigeuners (een verzamelnaam voor Roma en Sinti, vaak ook als scheldnaam gebruikt), vanuit Beek naar Westerbork gedeporteerd. Van daaruit moet ze de verschrikkingen van drie concentratiekampen doorstaan: Auschwitz – Birkenau, Ravensbrück en Flossenburg/Wolkenburg.
De Grote Oorlog, kroniek 1914-1918
De Grote Oorlog, Kroniek 1914 – 1918 is dé serie in Nederland en Vlaanderen waarin wordt stilgestaan bij de geschiedschrijving over de Eerste Wereldoorlog. De delen komen tot stand door de inspanningen van de Stichting Studiecentrum Eerste Wereldoorlog (www.ssew.nl). Nederland kende een historische achterstand met betrekking tot de publicatie van boeken over de Eerste Wereldoorlog. Het groeiende inzicht dat de geschiedschrijving over de Eerste Wereldoorlog in directe relatie stond met de in Nederland veel bekendere Tweede Wereldoorlog, ook wel aangeduid als de ‘korte twintigste eeuw’, heeft hierin veel verandering gebracht.De Grote van Eyck Atlas
Jan van Eyck (+/- 1390-1441) is in de vijftiende eeuw een van de grootste vernieuwers die de schlderkunst ooit gekend heeft. Dankzij zijn oog voor detail en enorme technische vaardigheid oogsten zijn schilderijen tot op de dag van vandaag grote bewondering van kunstkenners en -liefhebbers. De hoge kwaliteit van het werk van Jan van Eyck wordt mede verklaard door zijn openheid naar de wereld. In de bruisende handelsstad Brugge maakt hij kennis met nieuwe ingrediënten en materialen die daar van heinde en ver aangevoerd worden. Hij experimenteert er volop.
Als een nacht zonder slaap
Een jonge man komt in de smeulende zomer van 1972 naar Amsterdam om als aankomend toneelschrijver het artistieke milieu te verkennen. Maar al snel wordt hij meegesleept door bedwelmende ontmoetingen. Hij spreekt toonaangevende theaterfiguren, wordt naar ‘akties’ meegevraagd, danst met de Medusa en in een bar luistert hij naar veel wijze raad van de mimespeelsters en de snaakse wijsheden van de oude acteur. En dan zijn daar nog die twee actrices die hem gezelschap gaan houden. De zomer lijkt één lange koortsdroom – daarna begint de strijd om het leven een echte vorm te geven, maar dat lukt niet zonder meer.De opleiding tot redenaar
Toen de humanist Poggio Bracciolini in 1416 een complete tekst van QUINTILIANUS’ INSTITUTIO ORATORIA aantrof in een Zwitsers klooster, ging er een golf van opwinding door intellectueel Europa. Weliswaar kende men grote delen van het werk al, maar op een volledige Quintilianus had men niet meer gerekend. Het handboek van de grote retor uit de eerste eeuw na Christus genoot vanaf het moment dat het herontdekt was, een enorme reputatie als bron van kennis op het gebied van opvoeding en taalbeheersing. Pas aan het begin van de negentiende eeuw kwam Quintilianus’ zegetocht tot stilstand.Dubbelgangers en tegenhangers
Deukalion en Phyrra uit de klassieke mythologie zijn de tegenhangers van de bijbelse Noah en zijn vrouw. Ze wisten zich te redden van een zondvloed dankzij een goddelijke waarschuwing. Hun ark of boot strandde op een berg nadat de wateren waren gezakt. Beide echtparen zorgden voor het nieuwe mensengeslacht. Maar hoe opvallend en veelvoorkomend de vele gelijkenissen ook zijn tussen de mythes en bijbelverhalen, steeds bevatten deze verhalen afwijkende details, motieven of afloop als gevolg van de verschillen in cultuur, traditie en religie waaruit ze zijn ontstaan.
Fragment: De eerste (androgyne) mens volgens Genesis & PlatoHet leven is als een gedachte
Dit boek beschrijft de wederwaardigheden van een familie in het grensgebied Drenthe-Overijssel. Uitgangspunt is een oude boerderij op Kolderveen die vanaf 1674 tot 1967 is bewoond door leden van één familie die elkaar in de tijd opvolgen. Het verhaal begint met het jonge gezin Huijsman, dat in het Hollandse veenweidegebied geen boerentoekomst meer ziet voor hun kinderen. Zij ‘emigreren’ halverwege de 17e eeuw naar de Kop van Overijssel. De middelste van drie zoons, Hendrik, wordt boer-vervener op Kolderveen. De vervening van Zuidwest Drenthe en de Kop van Overijssel blijft altijd in handen van particulieren. Een boer heeft vee, verveent en is vaak ook schipper.Het testament van agent 1218
Veenstra vertrouwt kort voor zijn dood (1963) 20 spraakmakende zaken uit zijn politietijd aan het papier toe. Die gaan bijna verloren, ware het niet … dat bijna 60 jaar later zijn jongste kleindochter die vergeelde map met uitgetypte velletjes onder ogen krijgt. Op de laatste pagina leest ze zijn laatste zin: ‘misschien doet iemand hier ooit nog wat mee’. Er verschuift iets in haar hart. “Ja, ik doe het!”. En nu kunt u de avonturen ook meebeleven.
Horthy en de strijd om de Hongaarse Natiestaat
Na de Eerste Wereldoorlog herrees Hongarije als natiestaat uit de as van de dubbelmonarchie. Rijksregent en admiraal zonder vloot Miklós Horthy speelde daarbij een cruciale rol. De weg naar zelfstandigheid was niet eenvoudig voor de Hongaren. Kort na de Eerste Wereldoorlog pleegden de communisten een staatsgreep en de Ententemachten, en in het bijzonder de Pan-Europeanen onder hen, deden daarna een poging het Habsburgse Rijk te herstellen. Horthy kwam daarmee als oud vleugeladjudant van de Oostenrijks- Hongaarse troon in een lastig parket terecht. Horthy koos voor Hongarije maar bleef een speelbal van de grootmachten.
Mannen in modderland
Als Helmut Beckmann in 1938 als vijftienjarige thuiskomt van een vakantiereis blijkt zijn vader spoorslags verdwenen. In de oorlog komt hij aan het Oostfront terecht. Met de verslagen troepen terugkerend uit Rusland ziet hij de stroom vluchtelingen, wat op hem een grote indruk maakt. Na de oorlog werkt Helmut aan de ontginning van veengebieden. Gerard van Weele werkt in de oorlog aan de ontwatering van de Noordoostpolder. Hij krijgt er al snel te maken met onderduikers.
