Jona Lendering
Als u zegt dat het plaatje hierboven er niet heel spectaculair uitziet, dan hebt u gelijk. Het ziet er niet heel spectaculair uit. En eigenlijk is het ook niet zo spectaculair. Maar toch: het gaat om een Romeins kruikje, gevonden in de buurt van Reims, waar niet minder dan 280 zilverstukken in zaten. Ze dateerden uit de tijd van keizer Vespasianus (r.69-79) tot en met Gallienus (r.253-268) en de jongste munt was geslagen in 258 of het jaar erna. Die jongste munt is belangrijk, aangezien ze een aanwijzing is voor het moment waarop het geld is begraven.
U kunt zich het scenario voorstellen: iemand bracht, om hem of haar moverende redenen, zijn spaargeld in veiligheid en begroef het op een plek waar hij het kon terugvinden. De waarde is niet helemaal vast te stellen, want in de derde eeuw n.Chr. was de inflatie erg hoog, maar het moet gaan om een aanzienlijk kapitaal. De eigenaar is echter nooit terug gekomen om het op te halen.
Bedreiging
De jaren kort voor 260 waren in Gallië dramatisch, met invallen van de Franken en de Alamannen. Keizer Gallienus wist één aanval te pareren door een andere Germaanse stam, de Thuringers, een enorme som goud te sturen; zij vielen daarop Romes vijanden aan in de rug. Dit staat niet in de bronnen, maar de goudstukken, vrijwel onversleten en scherp dateerbaar, zijn teruggevonden in het stamland van de Thuringers en alleen daar, wat een vrij sterke aanwijzing is.
Maar dat was dus een van de middelen om de crisis te bestrijden. Voor het zover was, zwierven de Franken en Alamannen over Gallië uit. De muntschat uit Reims bewijst dat de bewoners zich bedreigd voelden – en dat gevoel was dus terecht, aangezien de schat niet meer is opgegraven (althans niet in de Oudheid).
Bluffende generaals
Nog een laatste punt. Antieke bronnen zijn niet per se geloofwaardig. Menig Romeinse generaal uit de keizertijd blufte een enorme overwinning te hebben gehaald, terwijl hij in feite een politionele actie tot een goed einde had gebracht. Daarom zijn dateerbare schatvondsten als deze zo belangrijk. Als we er diverse hebben en als die over een groot gebied verspreid liggen, weten we zeker dat er minimaal een enorme militaire crisis is geweest.
