Paushuize in Utrecht, huis van de Nederlandse paus

Het historische monument Paushuize in Utrecht opent zaterdag de deuren voor het publiek. Het vijfhonderd jaar oude pand is de afgelopen twee jaar grondig gerestaureerd.

De historie van Paushuize gaat ver terug. Het pand werd in de zestiende eeuw gekocht door de eerste en enige Nederlands paus uit de geschiedenis: Adrianus VI (1459-1523). In zijn opdracht werd het pand grondig verbouwd.

De paus was in 1459 in Utrecht geboren als Adriaan Florenszoon Boeyens. Hij studeerde in Zwolle en later theologie in Leuven en in 1522 volgde hij de overleden paus Leo X als kerkvader op.

Paus Adrianus VI heeft zijn huis in Utrecht zelf overigens nooit bewoond. Toen hij het huis liet bouwen, rond 1517, was hij ook nog geen paus maar kardinaal. Hij was verbonden aan het hof van Karel V. De Utrechter hoopte ooit terug te keren naar zijn geboortestad en liet daar dus op de hoek van de Kromme Nieuwegracht een pand grondig naar zijn wensen verbouwen. De paus overleed echter op 14 september 1523 op 64-jarige leeftijd. Zijn paleis in Utrecht heeft hij zelf nooit gezien. Bij de inwoners van Utrecht werd het pand op de hoek van de Kromme Nieuwegracht toch bekend als Paushuize.

Eind zestiende eeuw werd het pand eigendom van de Staten van Utrecht. Het werd hierna enige tijd gebruikt als ambtswoning van de edelman en legeraanvoerder Joost de Soete, heer van Villiers (1541-1589). Daarna is het pand bezit geweest van verschillende adellijke families. Zo woonden onder meer de jonkheren Reijnhart van Aeswijn en Daniël d’Ablaing in het stadspaleis.

Begin negentiende eeuw verbleef koning Lodewijk Napoleon vier maanden in Paushuize. De koning had besloten zijn residentie te verplaatsen van Den Haag naar Utrecht en verbleef in Paushuize gedurende de periode dat zijn huizen aan de Wittevrouwenstraat in Utrecht tot paleis werden verbouwd.

In de periode hierna deed het pand onder meer dienst als departement van Buitenlandse Zaken van het Koninkrijk Holland. In het Utrechtse pand zijn in de loop der tijden veel hoge gasten ontvangen, waaronder koning Willem III in 1853 en in 1985 werd het voormalige paleis bezocht door paus Johannes Paulus II tijdens zijn bezoek aan Nederland.

In de zomer van 2006 werd in Paushuize het huwelijk van prins Bernard van Vollenhoven en Annette Sekrève voltrokken. Deze huwelijksvoltrekking vond plaats in de zogenaamde Spiegelzaal die in 1830 werd aangebouwd naar een ontwerp van architect Christiaan Kramm.

Restauratie

De afgelopen twee jaar is het monument grondig gerestaureerd. Met name het interieur van het vijfhonderd jaar oude gebouw is in oude luister hersteld. De nieuw exploitant van het monument is cuisinier Huize Molenaar. Volgens de exploitant zal het gerestaureerde pand veel bezoekers verrassen:

“De verschillende salons met schouwen, stucplafonds en lambriseringen zijn weer in stijl gebacht, in de Statenzaal zijn de oorspronkelijke ‘Pompeiiaanse schilderingen’ weer tevoorschijn gekomen. De zalen en salons zijn opnieuw ingericht en bemeubeld met stukken en kunstwerken uit verschillende collecties, waaronder die van het Centraal Museum.”

De restauratie is, in opdracht van de provincie Utrecht, duurzaam uitgevoerd door Hylkema Consultants. In de toekomst zal Paushuize vaker de deuren openen voor het publiek, bijvoorbeeld op Open Monumentendag.