In je wiek geschoten zijn – Herkomst en betekenis

‘In zijn wiek geschoten zijn’ is een uitdrukking die geregeld in de media te horen en lezen is. Wat is er aan de hand als je in je wiek geschoten bent? Wat betekent dit bijzondere gezegde en waar komt deze zegswijze historisch gezien vandaan?

Over de betekenis van in je wiek geschoten zijn

Een persoon die in haar of zijn wiek geschoten is, is op de teentjes getrapt, beledigd en voelt zich dus onheus bejegend of besodemieterd door een of meerdere personen. Mensen die snel laten merken zich beledigd te voelen, worden soms doelbewust door anderen uit de tent gelokt. Maar een beledigd gevoel hebben kan natuurlijk allerlei oorzaken en gronden hebben. Interessanter is om te kijken waar de uitdrukking in je wiek geschoten zijn historisch vandaan komt.

Herkomst en oorsprong van het gezegde

Een cruciaal begrip in het gezegde ‘in je wiek geschoten zijn’, is het woord wiek, wat feitelijk vleugel of molenwiek betekent. De betekenis van wiek in de zin van vogelvleugel is in de zestiende eeuw, de vroegmoderne tijd, ontstaan, aldus Etymologiebank. Het gezegde als geheel, dus ‘in zijn wiek geschoten zijn’, bestaat al minstens sinds 1903, zo leert ons dezelfde bron. In een gedichtje uit Het Volk (1913) komen we een mooi voorbeeld tegen:

In Breukelen is ’t hommeles
Onder de bondgenooten.
De anti-revolutionnaire lui
Zijn in hun wiek geschoten.

Volgens taalkundigen is de vogeljacht de meest waarschijnlijke verklaring van de herkomst van het gezegde. Zoals een vogel tijdens de jacht in zijn vleugel wordt geraakt en ter aarde stort, zo voelt iemand die beledigd wordt zijn ego ‘uit de lucht vallen’. Hij of zij is gegriefd, gekwetst, ofwel: in zijn of haar wiek geschoten.

Een soortgelijk spreekwoord is ‘in zijn kuif gepikt zijn’. Een haan die in zijn kuif (of in zijn kam) gepikt wordt, wordt in zijn eer aangetast. Dit gezegde is ontleend aan hanengevechten.

Een leestip: Krijg de rambam! Betekenis en oorsprong van de term
Of bekijk: Je bekijkt het maar! Over de herkomst en betekenis van Ammehoela

Bronnen ▼