Artikelen over de geschiedenis van taal, met uiteraard met name berichten over de Nederlandse taalgeschiedenis. Bekijk ook deze overzichtspagina met historische uitdrukkingen en historische woordbetekenissen.
Lijst: Historische uitdrukkingen
Overzicht van boeken over de (Nederlandse) taalgeschiedenis
Het spreekwoord ‘horen, zien en zwijgen’ is alom gekend, wordt sterk aanbevolen en door velen opgevolgd. Het bestaat in verscheidene varianten, wordt aan verschillende bronnen toegeschreven, heeft uiteenlopende betekenissen en wordt uitgebeeld door drie naast elkaar zittende aapjes die de handen voor de ogen, de oren of de mond houden.
De term Arabieren, in het enkelvoud Arabier, is bij de meeste mensen wel bekend. Toch vinden velen het lastig om dit begrip duidelijk te omschrijven. Waar komt het begrip Arabier vandaan? En wat zijn Arabieren eigenlijk voor bevolkingsgroep?
Als iemand bij de pinken is, wordt die persoon gezien als snel, slim of bijdehand. Vroeger betekende het vooral zuinig zijn. In geen enkel geval verwijst het woord pink naar de kleine vinger. Waar komt de uitdrukking ‘bij de pinken zijn’ dan vandaan?
Wie ‘boter bij de vis’ wil, verwacht dat een ander direct actie onderneemt. Meestal gaat het om een betaling. Waar komt deze uitdrukking vandaan?
Wie onder zeil gaat, gaat meestal niet echt onder een zeildoek liggen. Al kwam het vroeger wel voor. ‘Onder zeil gaan’ betekent vertrekken of gaan slapen. Waar komt deze uitdrukking vandaan?
Een invloedrijk persoon die in hoog aanzien, ook vanwege prestaties vanuit het verleden, wordt soms aangeduid met een mastodont. Waar komt dit woord vandaan?
Het is een bekend gezegde: ‘met zijn ziel onder de arm lopen’. Of: zij loopt met haar ziel onder de arm. Waar komt dit gezegde eigenlijk vandaan?
Als alles tegenzit en iemand daarover flink begint te mopperen, wordt wel gezegd dat deze persoon “steen en been” klaagt. Waar komt deze uitdrukking eigenlijk vandaan?
Binnen de Griekse mythologie geldt Boreas als de personificatie van de noordenwind. Hij zou zeelieden een gunstige wind bezorgen door met een schelp vanuit het noorden te blazen. Het noorderlicht (aurora borealis), een sensationeel natuurverschijnsel dat tijdens de kortste maanden van het jaar soms boven de noordpoolhemel is te zien,
Als gekozen wordt voor de gulden middenweg, kiest men in een (conflict)situatie niet voor de uitersten maar gaat men voor een tussenvariant. Vaak wordt dit beschouwd als een harmonisch model.
Wanneer je geen bezwaar hebt tegen een bepaald plan en dus akkoord bent met een voorstel, kan je zeggen dat “je er geen been in ziet”.
“Eerst het zuur, dan het zoet”. Hiermee wil men aangeven dat er een moeilijke (zure) periode aanbreekt, maar dat er daarna weer betere (zoete) tijden aankomen. Soms wordt beweerd dat deze uitdrukking afkomstig is uit het zestiende-eeuwse Wilhelmus.
Als je in de problemen zit wordt ook wel eens gezegd dat je "met de gebakken peren zit". Waar komt deze uitdrukking vandaan?
Wie tijdens een voetbalwedstrijd drie keer scoort is de held van de dag. De maker van deze zogeheten hattrick mag na de wedstrijd vaak de voetbal houden, maar je ziet hem na juichen nooit nog even een truc met een hoedje doen. Maar waarom spreken we dan eigenlijk van een
Misschien heb je de term in de wandelgangen, of in de media, wel eens horen vallen of het woord ergens gelezen: ‘hoi polloi’. Wat betekent deze bijzondere woordcombinatie precies? En wat is de herkomst van dit begrip?
Als het hommeles is, is er echt iets aan de hand. Er is trammelant, ruzie, er zijn fricties, onrust en kleinere of grotere problemen. Hommeles is dan ook een toestand die we het liefst vermijden. Waar komt deze term precies vandaan?
Als iemand vindt dat er snel duidelijkheid moet komen in een bepaalde situatie, wordt wel eens gezegd dat snel "hom of kuit" gegeven moet worden. Een andere partij moet bijvoorbeeld maar eens snel een keuze maken, er kan niet langer worden gewacht.
Wie zich ergert aan een bepaald persoon, kan zeggen "krijg de pleuris!" Dit betekent zoveel als "val dood!" of "verdwijn uit mijn ogen en laat je hier nooit meer zien". Deze verwensing danken we aan echt bestaande ziekte: pleuritis.
Met name in oudere publicaties komen we de benaming lichtekooi nog geregeld tegen. Het woord wordt dan gebruikt als aanduiding voor een prostituee of 'vrouw van lichte zeden'. De herkomst van het woord is niet helemaal duidelijk.
Als je hele goede zaken doet, bijvoorbeeld door op een rommelmarkt voor een prikkie iets zeer waardevols te kopen, dan wordt wel eens gezegd dat je “spekkoper” bent. Waarom eigenlijk?
