Taalgeschiedenis

Inwoners van Kaliningrad met portretten van hun voorouders die vochten in de Tweede Wereldoorlog

Oekraïne·Rusland·Taalgeschiedenis·Voorpagina

Hoe de steden in de Sovjet-Unie van naam veranderden

Op 10 mei 2023 liet de Poolse regering weten dat de naam ‘Kaliningrad’ niet langer zal worden gebruikt in officiële Poolse opschriften en documenten. Deze Russische stad op amper 50 kilometer van de Poolse grens wordt in Polen voortaan aangeduid met haar oude Poolse naam Królewiec. De Poolse beslissing is een reactie op de oorlog die Rusland in de nabije

Amerikaanse geschiedenis·Boekfragmenten·Taalgeschiedenis·Voorpagina

“Nederlandstaligen zijn in donkere tijden blijven steken”

In Albany maakten Nederlandstalige inwoners zich eind achttiende eeuw hard voor het behoud van waterspuwers, die gebruikt werden om regenwater mee af te voeren. Deze strijd stond voor iets groters. Het was de Nederlandse manier om regenwater af te voeren. In Leiden, Zutphen en Harderwijk deden ze het ook zo. Veel Engelstalige bewoners konden maar weinig begrip opbrengen voor deze

Brinno wordt door de Cannefaten tot veldheer benoemd en op het schild geheven.

Oudheid·Taalgeschiedenis·Voorpagina

Iemand op het schild hijsen of heffen – Betekenis en herkomst

Als er zeer positief over iemand wordt gesproken, zegt men weleens dat de persoon in kwestie op het schild wordt gehesen of geheven. Vaak gebeurt dit in het openbaar. Waar komt deze uitdrukking vandaan?

Willem van Oranje geschilderd door Anthonie Mor, omstreeks 1555

Koningshuis·Taalgeschiedenis

Van de prins geen kwaad weten – Herkomst en betekenis

Als je je van geen kwaad bewust bent, wordt wel eens gezegd dat je 'van de prins geen kwaad weet'. Vermoed wordt dat we deze uitdrukkingen te danken hebben aan een stadhouder uit het huis van Oranje. Deze prinsen waren zo achtenswaardig dat men geen kwaad over ze wilde horen.

Nederlandse dragonders zoals ze in 1815 deelnamen aan de Slag bij Waterloo, getekend door de bekende militair illustrator Jan Hoynck van Papendrecht.

Militaire geschiedenis·Taalgeschiedenis

Vloeken als een dragonder

Terwijl de uitdrukking ‘vloeken in de kerk’ nog regelmatig wordt gebezigd om aan te geven dat een bepaalde uitspraak of gedraging als uitermate ongepast wordt beschouwd, hoor je nauwelijks nog iemand spreken van ‘vloeken als een dragonder’.

Korte begrippen·Politieke geschiedenis·Taalgeschiedenis

De linkse kerk – Betekenis en herkomst

Linkse politieke partijen worden, met name door personen met een conservatieve of rechtse oriëntatie, wel eens wat schamper aangeduid als "de linkse kerk". Hiermee worden linkse politici neergezet als een soort geloofsfanatici.

Taalgeschiedenis

Chef Lege Dozen – Herkomst en betekenis

'Chef Lege Dozen' is een informele en wat denigrerende aanduiding voor een persoon in een organisatie die een hoge positie bekleedt, maar eigenlijk weinig te zeggen heeft en dus ook maar een een beperkte invloed heeft.

Korte begrippen·Taalgeschiedenis

De ransel en de afranseling – Herkomst

Een "ransel" is een soort rugzak. Van oudsher werd de benaming vooral gebruikt voor de rugzakken van soldaten, maar later ook voor bijvoorbeeld de tassen van scholieren of reizigers.

Drie kletsende vrouwen op een landweg. Of het labbekakken waren hebben wij niet kunnen achterhalen.

Taalgeschiedenis

De labbekak en zijn (of haar) labbekakkerig gedrag

Iemand die zich zwak, laf of wat bangig gedraagt wordt wel eens getypeerd als een labbekak of labbekakker.

Dieren·Taalgeschiedenis

Weten hoe de hazen lopen – Betekenis

Als je weet "hoe de hazen lopen" houdt dat in dat je goed op de hoogte bent van de gang van zaken. Je bent goed ingevoerd en weet hoe de zaken echt werken.

Misdaad·Taalgeschiedenis

Witteboordencriminaliteit (en blauwe boorden)

Als leden van de hogere sociale klasse of bijvoorbeeld de hogere ambtenarij criminele daden plegen, wordt wel eens gesproken van ‘witteboordencriminaliteit’. Doorgaans gaat het dan om niet-gewelddadige financiële misdaden.

De parvenu laat zich vaak voorstaan op zijn recent verworven rijkdom

Korte begrippen·Taalgeschiedenis

De parvenu en de nouveau riche

In oude teksten komt het woord 'parvenu' nog geregeld voorbij. Maar wat is een parvenu eigenlijk?

Tijdens het slootje springen kan het soms ook 'kantje boord' zijn

Taalgeschiedenis

Kantje boord – Herkomst en betekenis

Als iets maar net lukt, dan wordt wel gezegd dat het 'kantje boord' was. Een opdracht is op het nippertje of ternauwernood voltooid. De situatie is dus net op tijd gered terwijl het resultaat langere tijd uiterst onzeker was.

Het kabinet-Rutte vergadert voor de eerste maal in de Trêveszaal, 2010

Politieke geschiedenis·Taalgeschiedenis

Regeren is iets anders dan administreren

Politieke leiders moeten visie hebben en zich ook bezighouden met moreel-sociale zaken. En men moet problemen niet alleen met een boekhoudersmentaliteit proberen op te lossen.

Dieren·Populair·Taalgeschiedenis

Kakhiel – Betekenis van het (schijtlollige) woord

Bij het woord kakhiel denken de meeste mensen tegenwoordig aan een internetfenomeen, vooral bekend om de flauwe grappen die via sociale media worden gedeeld. Maar wat is een kakhiel eigenlijk?

Gelijkenis over de wijngaard - Schilderij van Andrey Mironov

Religieuze geschiedenis·Taalgeschiedenis

De laatsten zullen de eersten zijn – Betekenis en herkomst

Deze spreuk wordt soms gebruikt om aan te geven dat personen die zich in een achterstandspositie bevinden, bijvoorbeeld omdat ze verdrukt worden door voordringers, uiteindelijk ook succesvol kunnen zijn.

Als je flink inneemt ben je snel in de olie

Eten en drinken·Taalgeschiedenis

In de olie zijn – Herkomst van de uitdrukking

Als je 'in de olie bent' heb je te diep in het glaasje gekeken. Je bent onder invloed van alcohol, flink aangeschoten of zelfs dronken.

Taalgeschiedenis

Iets aan de grote klok hangen – Herkomst en betekenis

Als je iets aan de grote klok hangt, hou je je niet stil. Het betekent namelijk dat je iets bekendmaakt aan een breed publiek en de aandacht wil vestigen op bepaalde kwestie. Je bazuint iets rond.

Taalgeschiedenis

In de clinch liggen – Herkomst en betekenis

Als je met iemand ‘In de clinch ligt’ heb je ruzie of er is sprake van een flink meningsverschil. Vaak gaat om het om twee personen die met elkaar overhoop liggen, maar grotere partijen kunnen ook met elkaar ‘in de clinch liggen’.

Razende Roeland - Het sculptuur 'Roland Furieux' in het Louvre in Parijs

Middeleeuwen·Taalgeschiedenis

Een razende Roeland – Herkomst van de uitdrukking

Een 'razende Roeland' gaat wild en woest tekeer. Hij of zij is een onbehouwen dolkop. Alle remmen zijn los. We danken deze zegswijze aan een zestiende-eeuws romantisch epos van de Italiaanse dichter Ludovico Ariosto, getiteld 'Orlando Furioso'.

Taalgeschiedenis

Grosso modo – Betekenis

"Grosso modo" is een zegswijze die afkomstig is uit het Latijn en betekent iets als ‘grofweg’, ‘min of meer’ of ‘in grote lijnen’. De woordcombinatie wordt onder meer gebruikt als sprake is van een ruwe schatting of als iets 'over het algemeen genomen zo is' (maar dus niet in alle gevallen).

1 2 3 … 36 Volgende