In de dagelijkse taal gebruiken we nog geregeld uitdrukkingen en gezegden die een historische achtergrond hebben. Waar komen deze uitdrukkingen vandaan? Op deze pagina vind je een lijst van historische uitdrukkingen en woordbetekenissen. En omdat daar ook een aantal pareltjes tussen zitten, hebben we ook een hele serie historische scheldwoorden toegevoegd.
Heeft u tips? Mist u een historische uitdrukking of gezegde? Laat het ons weten: [email protected]
Ook handig: categorie taalgeschiedenis ⇩
Lijst van historische uitdrukkingen en gezegden:
Snel naar:
Uitdrukkingen Woordbetekenissen Top-lijsten
Uitdrukkingen
1-2-3-4: Hoedje van papier
Aan Bacchus offeren
Aan de bak komen
Aan de bedelstaf raken
Aan de kaak stellen
Aan de leiband lopen
Aan de schandpaal
Aan de strijkstok hangen
Aan lager wal raken
Aan mijn lijf geen polonaise
Aangeschoten zijn
Abraham gezien hebben
Alle hens aan dek
Alle gekheid op een stokje
Alle registers opentrekken
Als Castor en Pollux zijn
Als een bok op de haverkist
Als een dief in de nacht
Als een feniks uit de as herrijzen
Babylonische spraakverwarring
Bakzeil halen
Barbertje moet hangen!
Blazoen oppoetsen
Ben ik mijn broeders hoeder?
Boontje komt om zijn loontje
Bot vangen
Boter op je hoofd hebben
Boterbriefje halen
Brave Hendrik
Broodje Aap
Bij iemand in het krijt staan
Daar zal geen haan naar kraaien
Dan is Leiden in last
Dat gaat hem boven de pet
Dat gaat van een leien dakje
Dat legt hem geen windeieren
Dat is het hele eieren eten
De beer is los
De benjamin zijn
De beunhaas zijn
De bietenbrug op gaan
De biezen pakken
De bokkenpruik op hebben
De dans ontspringen
De dood of de gladiolen
De eerste viool spelen
De handen in onschuld wassen
De hele rataplan
De hele reutemeteut
De hele santenkraam
De hort op gaan
De klos zijn
De kluts kwijt zijn
De knoop doorhakken
De kogel is door de kerk
De kool en de geit sparen
De kuierlatten nemen
De laatste loodjes
De lakens uitdelen
De Mammon dienen
De pisang zijn
De plaat poetsen
De pijp uit gaan
De Rubicon oversteken
De schepen achter zich verbranden
De spits afbijten
De staf breken over iets
De tering naar de nering zetten
De ware jakob vinden
De zak krijgen
Door de mand vallen
Door de wol geverfd zijn
Door het lint gaan
Een augiasstal uitmesten
Een blok aan het been
Een brug te ver
Een hard gelag
Een hart onder de riem steken
Een kater hebben
Een kiekje maken
Een kolfje naar zijn hand
Een ongelovige Thomas
Een schot voor de boeg
Een slag om de arm houden
Een stok achter de deur
Een teken aan de wand
Een tipje van de sluier oplichten
Een vreemde eend in de bijt
Een wassen neus (hebben)
Een wet van Meden en Perzen
Een wit voetje halen
Eendracht maakt macht
Eenheidsworst
Er als een zoutpilaar bij staan
Ergens de brui aan geven
Ergens een lans voor breken
Ergens een stokje voor steken
Ergens een zware dobber aan hebben
Ergens gallisch van worden
Ergens horendol van worden
Ergens lak aan hebben
Ergens met de pet naar gooien
Ergens mordicus tegen zijn
Franse slag
Geen blad voor de mond nemen
Geen cent te makken hebben
Geld over de balk smijten
Geld stinkt niet
Gewogen en te licht bevonden
Gouden kalf aanbidden
Het boetekleed aantrekken
Het bijltje erbij neergooien
Het gouden kalf aanbidden
Het in Keulen horen donderen
Het kaf van het koren scheiden
Het leeuwendeel krijgen
Het loodje leggen
Het neusje van de zalm
Het onderspit delven
Het paard van Troje binnenhalen
Het spits afbijten
Het vat der Danaïden vullen
Het zwaard van Damocles
Heet hangijzer
Hoe dichter bij Dordt, hoe rotter het wordt
Hou je waffel!!
Huishouden van Jan Steen
Iemand aan de dijk zetten
Iemand bij de lurven pakken
Iemand de das omdoen
Iemand de handschoen toewerpen
Iemand de loef afsteken
Iemand een oor aannaaien
Iemand hekelen
Iemand in het gareel houden
Iemand kapittelen
Iemand in de luren leggen
Iemand in het ootje nemen
Iemand mores leren
Iemand of iets aan de kaak stellen
Iemand om de tuin leiden
Iemand op de korrel nemen
Iemand over de kling jagen
Iemand uit de tent lokken
Iemands doopceel lichten
Iemands rechterhand zijn
Iets aan de wilgen hangen
Iets in petto hebben
Iets onder de leden hebben
Iets met de vliegende schietspoel doen
Iets op eigen houtje doen
Iets op je conto schrijven
Iets op je kerfstok hebben
Iets te berde brengen
Iets tegen heug en meug doen
IJzers in het vuur hebben
In Charons boot treden
In conclaaf gaan
In de aap gelogeerd zijn
In de contramine zijn
In de tredmolen lopen
In de war zijn
In de zevende hemel zijn
In het krijt staan
In het verdomhoekje zitten
In kannen en kruiken
In Morheus’ armen liggen
In zijn lobbe zijn
Jan Rap en zijn maat
Jarige job / jarige jet
Je blazoen oppoetsen
Je een stuk in de kraag drinken
Je eigen hachje redden
Je er met een Jantje van Leiden van afmaken
Je Pappenheimers kennen
Joost mag het weten
Klaar is Kees
Koeterwaals spreken
Koffiedik kijken
Kolder in de kop hebben
Korte metten maken met iets of iemand
Krijg de rambam!
Ladderzat zijn
Lazarus zijn
Leiden in last
Leven in de brouwerij
Lid zijn van de blauwe knoop
Mammon dienen
Met de botte bijl hakken
Met de noorderzon vertrekken
Met horten en stoten
Met schone lei beginnen
Mijn naam is haas (en ik weet van niets)
Naar de filistijnen gaan
Naar de gallemiezen gaan
Naar iemands pijpen dansen
Niet goed snik zijn
Nieuwsgierig Aagje
Oh My God
Om zeep helpen
Onder de plak zitten
Oost-Indisch doof zijn
Op de bonnefooi
Op de fles gaan
Op de keper beschouwd
Op de proppen komen met iets
Op de schopstoel zitten
Op de valreep
Op grote voet leven
Op het vinkentouw zitten
Op je lauweren rusten
Op je sodemieter krijgen
Op je stokpaardje zitten
Op rozen zitten
Op twee gedachten hinken
Op zijn elfendertigst
Op zijn falie krijgen
Over de schreef gaan
Over the top gaan
Paal en perk stellen aan iets
Parels voor de zwijnen gooien
Pompen of verzuipen
Poolshoogte nemen
Praten als Brugman
Rare snoeshaan!
Roet in het eten gooien
Sara gezien hebben
Schering en inslag
Schiedam in het oog hebben
Schoenmaker, hou je bij je leest!
Schot voor de boeg
Spaans benauwd
Spelen om des keizers baard
Spic en span
Spitsroeden lopen
Stante pede
Stinkend rijk zijn
Te elfder ure
Tegen heug en meug
Teken aan de wand
Tot sint-juttemis wachten
Van de gaffel in de greep vallen
Van haver tot gort
Van hot naar her
Van leer trekken
Van lotje getikt zijn
Van likmevestje
Van streek zijn
Van zessen klaar
Vat der Danaïden vullen
Vechten tegen de bierkaai
Veel in zijn mars hebben
Verdeel en heers
Verkikkerd zijn
Volgens Bartjens
Voor de draad ermee!
Voor pampus liggen
Voor schut staan
Ware jakob vinden
Wassen neus
Wat is de hamvraag
Wet van Murphy
Weten waar Abraham de mosterd haalt
Zeven zeeën bevaren
Zich geradbraakt voelen
Zich opdirken
Zijn sporen verdiend hebben
Zo oud als Metusalem
Zoeken naar de Heilige graal
Aan Bacchus offeren
Aan de bak komen
Aan de bedelstaf raken
Aan de kaak stellen
Aan de leiband lopen
Aan de schandpaal
Aan de strijkstok hangen
Aan lager wal raken
Aan mijn lijf geen polonaise
Aangeschoten zijn
Abraham gezien hebben
Alle hens aan dek
Alle gekheid op een stokje
Alle registers opentrekken
Als Castor en Pollux zijn
Als een bok op de haverkist
Als een dief in de nacht
Als een feniks uit de as herrijzen
Babylonische spraakverwarring
Bakzeil halen
Barbertje moet hangen!
Blazoen oppoetsen
Ben ik mijn broeders hoeder?
Boontje komt om zijn loontje
Bot vangen
Boter op je hoofd hebben
Boterbriefje halen
Brave Hendrik
Broodje Aap
Bij iemand in het krijt staan
Daar zal geen haan naar kraaien
Dan is Leiden in last
Dat gaat hem boven de pet
Dat gaat van een leien dakje
Dat legt hem geen windeieren
Dat is het hele eieren eten
De beer is los
De benjamin zijn
De beunhaas zijn
De bietenbrug op gaan
De biezen pakken
De bokkenpruik op hebben
De dans ontspringen
De dood of de gladiolen
De eerste viool spelen
De handen in onschuld wassen
De hele rataplan
De hele reutemeteut
De hele santenkraam
De hort op gaan
De klos zijn
De kluts kwijt zijn
De knoop doorhakken
De kogel is door de kerk
De kool en de geit sparen
De kuierlatten nemen
De laatste loodjes
De lakens uitdelen
De Mammon dienen
De pisang zijn
De plaat poetsen
De pijp uit gaan
De Rubicon oversteken
De schepen achter zich verbranden
De spits afbijten
De staf breken over iets
De tering naar de nering zetten
De ware jakob vinden
De zak krijgen
Door de mand vallen
Door de wol geverfd zijn
Door het lint gaan
Een augiasstal uitmesten
Een blok aan het been
Een brug te ver
Een hard gelag
Een hart onder de riem steken
Een kater hebben
Een kiekje maken
Een kolfje naar zijn hand
Een ongelovige Thomas
Een schot voor de boeg
Een slag om de arm houden
Een stok achter de deur
Een teken aan de wand
Een tipje van de sluier oplichten
Een vreemde eend in de bijt
Een wassen neus (hebben)
Een wet van Meden en Perzen
Een wit voetje halen
Eendracht maakt macht
Eenheidsworst
Er als een zoutpilaar bij staan
Ergens de brui aan geven
Ergens een lans voor breken
Ergens een stokje voor steken
Ergens een zware dobber aan hebben
Ergens gallisch van worden
Ergens horendol van worden
Ergens lak aan hebben
Ergens met de pet naar gooien
Ergens mordicus tegen zijn
Franse slag
Geen blad voor de mond nemen
Geen cent te makken hebben
Geld over de balk smijten
Geld stinkt niet
Gewogen en te licht bevonden
Gouden kalf aanbidden
Het boetekleed aantrekken
Het bijltje erbij neergooien
Het gouden kalf aanbidden
Het in Keulen horen donderen
Het kaf van het koren scheiden
Het leeuwendeel krijgen
Het loodje leggen
Het neusje van de zalm
Het onderspit delven
Het paard van Troje binnenhalen
Het spits afbijten
Het vat der Danaïden vullen
Het zwaard van Damocles
Heet hangijzer
Hoe dichter bij Dordt, hoe rotter het wordt
Hou je waffel!!
Huishouden van Jan Steen
Iemand aan de dijk zetten
Iemand bij de lurven pakken
Iemand de das omdoen
Iemand de handschoen toewerpen
Iemand de loef afsteken
Iemand een oor aannaaien
Iemand hekelen
Iemand in het gareel houden
Iemand kapittelen
Iemand in de luren leggen
Iemand in het ootje nemen
Iemand mores leren
Iemand of iets aan de kaak stellen
Iemand om de tuin leiden
Iemand op de korrel nemen
Iemand over de kling jagen
Iemand uit de tent lokken
Iemands doopceel lichten
Iemands rechterhand zijn
Iets aan de wilgen hangen
Iets in petto hebben
Iets onder de leden hebben
Iets met de vliegende schietspoel doen
Iets op eigen houtje doen
Iets op je conto schrijven
Iets op je kerfstok hebben
Iets te berde brengen
Iets tegen heug en meug doen
IJzers in het vuur hebben
In Charons boot treden
In conclaaf gaan
In de aap gelogeerd zijn
In de contramine zijn
In de tredmolen lopen
In de war zijn
In de zevende hemel zijn
In het krijt staan
In het verdomhoekje zitten
In kannen en kruiken
In Morheus’ armen liggen
In zijn lobbe zijn
Jan Rap en zijn maat
Jarige job / jarige jet
Je blazoen oppoetsen
Je een stuk in de kraag drinken
Je eigen hachje redden
Je er met een Jantje van Leiden van afmaken
Je Pappenheimers kennen
Joost mag het weten
Klaar is Kees
Koeterwaals spreken
Koffiedik kijken
Kolder in de kop hebben
Korte metten maken met iets of iemand
Krijg de rambam!
Ladderzat zijn
Lazarus zijn
Leiden in last
Leven in de brouwerij
Lid zijn van de blauwe knoop
Mammon dienen
Met de botte bijl hakken
Met de noorderzon vertrekken
Met horten en stoten
Met schone lei beginnen
Mijn naam is haas (en ik weet van niets)
Naar de filistijnen gaan
Naar de gallemiezen gaan
Naar iemands pijpen dansen
Niet goed snik zijn
Nieuwsgierig Aagje
Oh My God
Om zeep helpen
Onder de plak zitten
Oost-Indisch doof zijn
Op de bonnefooi
Op de fles gaan
Op de keper beschouwd
Op de proppen komen met iets
Op de schopstoel zitten
Op de valreep
Op grote voet leven
Op het vinkentouw zitten
Op je lauweren rusten
Op je sodemieter krijgen
Op je stokpaardje zitten
Op rozen zitten
Op twee gedachten hinken
Op zijn elfendertigst
Op zijn falie krijgen
Over de schreef gaan
Over the top gaan
Paal en perk stellen aan iets
Parels voor de zwijnen gooien
Pompen of verzuipen
Poolshoogte nemen
Praten als Brugman
Rare snoeshaan!
Roet in het eten gooien
Sara gezien hebben
Schering en inslag
Schiedam in het oog hebben
Schoenmaker, hou je bij je leest!
Schot voor de boeg
Spaans benauwd
Spelen om des keizers baard
Spic en span
Spitsroeden lopen
Stante pede
Stinkend rijk zijn
Te elfder ure
Tegen heug en meug
Teken aan de wand
Tot sint-juttemis wachten
Van de gaffel in de greep vallen
Van haver tot gort
Van hot naar her
Van leer trekken
Van lotje getikt zijn
Van likmevestje
Van streek zijn
Van zessen klaar
Vat der Danaïden vullen
Vechten tegen de bierkaai
Veel in zijn mars hebben
Verdeel en heers
Verkikkerd zijn
Volgens Bartjens
Voor de draad ermee!
Voor pampus liggen
Voor schut staan
Ware jakob vinden
Wassen neus
Wat is de hamvraag
Wet van Murphy
Weten waar Abraham de mosterd haalt
Zeven zeeën bevaren
Zich geradbraakt voelen
Zich opdirken
Zijn sporen verdiend hebben
Zo oud als Metusalem
Zoeken naar de Heilige graal
Woordbetekenissen
Abracadabra
Achterbaks
Adamskostuum
Addergebroed
Akkefietje
Ammehoela!
Amok
Asfaltterreur
Augiasstal
Bakkeleien
Bakzeil
Bananenrepubliek
Bandiet
Belhamel
Besodemieterd
Beunhaas
Beton
Bintje
Blauwe maandag
Bolus
Boycotten
Bluetooth (blauwtand)
Canard
Cliché
Compagnie
Contrabande
Contramine
Damast
Defenestratie
Deuce (tennis)
Doerakken
Domoor
Draconisch
Droogstoppel
Droste-effect
Dutch
Ezelsbruggetje
Fata morgana
Flagellanten
Flauwekul
Flessentrekkerij
Freubelen
Furieus – Furiën
Gallisch
Geitenneuker
Gespuis
Gideonsbende
Goegemeente
Google
Habbekrats
Hamsteren
Hansworst
Heilige graal
Hoax
Hottentottententententoonstelling
Hupsakee
Hutjemutje
Huzarenstukje
Jakobsladder
Janhagel
Jeremiëren
Jerrycan
Jobstijding
Jonassen
Judaskus
Jumbo
Kalkoen
Kamikaze(piloot)
Kattenkwaad & katzwijm
Kees
Keizersnede
Kelder
Kiekje
Kinnesinne
Kletsmajoor
Klopjacht
Koeterwaals
Kofschip
Komkommertijd
Kop-van-jut
Koper
Kwibus
Lakmoesproef
Lariekoek
Leitmotiv
Lilliputter
Love-game (tennis)
Luguber
Luilak
Luistervink
Luiwammes
Lynchen
Meander
Mecenas
Mentor
Mietje
Misbaksel
Moffen
Moloch
Monnikenwerk
Morfine
Nestor
O.M.G.
Oekaze
Oelewapper
Oké!
Oliedom
Opkalefateren
Pappenheimers
Patstelling
Pavlovreactie
Peperduur
Pierewaaier
Platonische liefde
Plebs
Poepchinees
Poespas
Provoceren
Pyrrusoverwinning
Qui-vive
Raddraaier
Rambam
Rataplan
Reutemeteut
Rotjeknor
Rijke stinkerd
Sabbatical
Sabotage
Sadisme & Sadomasochisme
Santenkraam
Schandpaal
Schervengericht
Schobbejak
Silhouet
Sint-juttemis
Slavink
Snipverkouden
Snoeshaan
Sodemieter
Sodomieten
Soebatten
Soelaas
Spaarvarken
Spam
Spartaanse opvoeding
Spieken
Stentor
Stereotype
Tagliatelle
Teddybeer
Tempo doeloe
Terrorist
Tierelier
Timboektoe
Tommies (bijnaam)
Tukker
Tureluurs
Twistappel
Uilskuiken
Va-banque
Vaccinatie
Verkikkerd
Verweggistan
Wittebroodsweken
Xantippe
Zevenmijlslaarzen
Zolder
Zondebok
Zwanengezang
Zwans
Zwartgalligheid
Achterbaks
Adamskostuum
Addergebroed
Akkefietje
Ammehoela!
Amok
Asfaltterreur
Augiasstal
Bakkeleien
Bakzeil
Bananenrepubliek
Bandiet
Belhamel
Besodemieterd
Beunhaas
Beton
Bintje
Blauwe maandag
Bolus
Boycotten
Bluetooth (blauwtand)
Canard
Cliché
Compagnie
Contrabande
Contramine
Damast
Defenestratie
Deuce (tennis)
Doerakken
Domoor
Draconisch
Droogstoppel
Droste-effect
Dutch
Ezelsbruggetje
Fata morgana
Flagellanten
Flauwekul
Flessentrekkerij
Freubelen
Furieus – Furiën
Gallisch
Geitenneuker
Gespuis
Gideonsbende
Goegemeente
Habbekrats
Hamsteren
Hansworst
Heilige graal
Hoax
Hottentottententententoonstelling
Hupsakee
Hutjemutje
Huzarenstukje
Jakobsladder
Janhagel
Jeremiëren
Jerrycan
Jobstijding
Jonassen
Judaskus
Jumbo
Kalkoen
Kamikaze(piloot)
Kattenkwaad & katzwijm
Kees
Keizersnede
Kelder
Kiekje
Kinnesinne
Kletsmajoor
Klopjacht
Koeterwaals
Kofschip
Komkommertijd
Kop-van-jut
Koper
Kwibus
Lakmoesproef
Lariekoek
Leitmotiv
Lilliputter
Love-game (tennis)
Luguber
Luilak
Luistervink
Luiwammes
Lynchen
Meander
Mecenas
Mentor
Mietje
Misbaksel
Moffen
Moloch
Monnikenwerk
Morfine
Nestor
O.M.G.
Oekaze
Oelewapper
Oké!
Oliedom
Opkalefateren
Pappenheimers
Patstelling
Pavlovreactie
Peperduur
Pierewaaier
Platonische liefde
Plebs
Poepchinees
Poespas
Provoceren
Pyrrusoverwinning
Qui-vive
Raddraaier
Rambam
Rataplan
Reutemeteut
Rotjeknor
Rijke stinkerd
Sabbatical
Sabotage
Sadisme & Sadomasochisme
Santenkraam
Schandpaal
Schervengericht
Schobbejak
Silhouet
Sint-juttemis
Slavink
Snipverkouden
Snoeshaan
Sodemieter
Sodomieten
Soebatten
Soelaas
Spaarvarken
Spam
Spartaanse opvoeding
Spieken
Stentor
Stereotype
Tagliatelle
Teddybeer
Tempo doeloe
Terrorist
Tierelier
Timboektoe
Tommies (bijnaam)
Tukker
Tureluurs
Twistappel
Uilskuiken
Va-banque
Vaccinatie
Verkikkerd
Verweggistan
Wittebroodsweken
Xantippe
Zevenmijlslaarzen
Zolder
Zondebok
Zwanengezang
Zwans
Zwartgalligheid
Top-lijsten:
- Latijnse spreekwoorden en uitdrukkingen
- Eponiemen top 50 – Woorden vernoemd naar historische personen
- Top 50 Griekse woorden in het Nederlands
- Top 50 Jiddische woorden in het Nederlands
- Top 50 Arabische woorden in het Nederlands
- Top 50 – Nederlandse woorden uit het Maleis & Indonesisch
- Top 25 – Zigeunerwoorden in het Nederlands
- Top 25 Russische woorden in het Nederlands
- Top 30 Duitse woorden in het Nederlands
- Top 30 Italiaanse woorden in het Nederlands
- Top 100 Bijbelse uitdrukkingen, gezegden en woorden
- Azteekse woorden in het Nederlands
- Gezegdes en uitdrukkingen uit de scheepvaart
- Pijnlijke uitspraken van Nederlandse politici
- Lijst met bekende weerspreuken
Scheldwoorden & bijnamen
Een historische scheldwoordenlijst: hennetaster, leverslokker, lueghentapper, cattenghespuijs, ic schyte in ulieden, eeraftreckere, duyvelspecht, platbroeck, hoerenzuene, avondtronc, slutpese, vloerduyve, nicker
Domoor!
Kletsmajoor!
Hoe wangelatich is het klootjesvolk?
Ongelikte beer!
Krijg toch allemaal de kolere
Bolleboos
Kiekenfretters, ajuinen, sinjoren, stroppendragers & Brugse zotten