Steen en been klagen – Herkomst en betekenis

Als alles tegenzit en iemand daarover flink begint te mopperen, wordt wel gezegd dat deze persoon “steen en been” klaagt. Waar komt deze uitdrukking eigenlijk vandaan?

Een veelgehoorde verklaring verwijst naar een gebruik van de oude Germanen die zwoeren bij heilige stenen. Na de opkomst van het christendom begon men vervolgens te zweren bij de grafgesteenten van heiligen, waarin of waaronder hun gebeenten werden bewaard. Zo ontstond de uitdrukking “steen en been zweren”, waarmee men dus bedoelde dat men plechtig zwoer, bij alles wat heilig was. Na verloop van tijd ging men niet alleen zweren bij het “steen en been”, maar ook jammeren en klagen en kreeg de uitdrukking de hedendaagse betekenis.

Vroeger was verder de uitdrukking “het vriest steen en been” bekend. Hiermee bedoelde men dat het zo hard vroor dat alles hard werd, als “stok of been”. En het water werd in een nacht zo hard als “steen”. Het vroor dan dus steen en been. En wie niet van kou hield, kon daar vervolgens natuurlijk weer steen en been over klagen…

Gerelateerd: Jeremiëren (flink klagen) – Herkomst en betekenis
Overzicht van historische uitdrukkingen en gezegden
Boekenrubriek: Taalgeschiedenis

Bronnen ▼