De laatste loodjes wegen het zwaarst

De laatste loodjes wegen het zwaarst. Deze bekende uitdrukking wordt vaak gebruikt om aan te geven dat het laatste stukje van een taak of periode het moeilijkst is of als zeer zwaar wordt ervaren. Denk bijvoorbeeld aan de vakantie waar je al tijden naar uitkijkt, maar die nog even op zich laat wachten. De koffers staan al klaar, maar er moet nog even doorgewerkt worden en die laatste dagen zijn zwaar om door te komen.

De uitdrukking wordt echter in veel meer situaties gebruikt. Veel vrouwen zullen bij de ‘laatste loodjes’ bijvoorbeeld snel denken aan de laatste fase van hun zwangerschap als het gewicht van de baby echt begint te leggen en uitgekeken wordt naar de ‘verlossing’. En studenten denken wellicht aan het inleveren van scriptie… Het valt soms allemaal niet mee en is zwoegen naar het einde.

Algemeen wordt aangenomen dat de overbekende uitdrukking zijn herkomst vindt in de handelswereld. Wanneer men vroeger zaken deed, moesten goederen geregeld gewogen worden en daarvoor gebruikte men vaak loodjes. Als op deze manier wordt gewogen, zijn de laatste loodjes doorslaggevend. Die zorgen immers voor het evenwicht op de weegschaal en bepalen zo dus het uiteindelijke gewicht. 

Genootschap OnzeTaal vermeldt nog een tweede mogelijke herkomst, die het zelf overigens wat minder waarschijnlijk acht. Hierbij zou het loodje verwijzen naar loden drukletters die drukkers op een zethaak plaatsten. In Geschiedenis van de techniek in Nederland is daarover het volgende te lezen:

Nadat het lettertype was uitgekozen en de omvang van de kopij was berekend kon het zetten beginnen. De letterzetter plaatste zich met de kopij voor de op een zetbok geplaatste letterkasten. Eén voor één nam hij de letters uit de letterkast en vormde ze tot regels in de zethaak. Een geoefende zetter kon aldus circa 700 lettertekens per uur zetten.

Naarmate het werk vorderde werd de zethaak hierdoor steeds zwaarder en de laatste loodjes wogen dan letterlijk het zwaarst.

Lootjes of loodjes?

Hoewel de uitdrukking ‘de laatste loodjes wegen het zwaarst’ algemeen bekend is, weet lang niet iedereen hoe het woord correct gespeld moet worden. Gezien bovenstaande is echter wel duidelijk dat hier gekozen moet worden voor loodje, het verkleinwoord van lood. Schrijft men lootje, dan denken we eerder aan een loterijbriefje en dergelijke papiertjes wegen niet zo veel. Sterker nog: heb je het juiste lot gekocht dan kan dat je leven aanzienlijk verlichten…

Bronnen ▼