Een habbekrats!!

Als je iets voor een habbekrats krijgt, krijg je iets spotgoedkoop. Een habbekrats is een kleinigheidje, iets wat financieel niet zoveel voorstelt. Je krijgt iets voor weinig geld. Het woord komt uit het Jiddisch en is via die Joodse taalvariant in het Nederlands terechtgekomen. Er bestaan twee etymologische verklaringen voor de herkomst van deze term.

‘Een kleinigheidje hebben’

Volgens de eerste verklaring komt het woord rechtstreeks uit het Jiddisch, maar nadat er een taalvermenging is opgetreden. Het tweede deel van het woord, ‘krats’, is ontleend aan het Duitse Kratz en betekent kleinigheidje, schrammetje of krasje. Taalkundigen vermoeden dat ‘habbe’ afkomstig is uit het Latijn. Namelijk van het Latijnse werkwoord habere, wat zoveel betekent als hebben, bezitten.

Letterlijk betekent habbekrats dan ook: ‘Een kleinigheidje hebben’. Of, anders gezegd: iets voor een spotprijs kopen. De website etymologiebank.nl noemt nog als alternatieve mogelijkheid, die best aannemelijk klinkt:

“Afkomstig uit het Jiddisch (iesj) hob e krats: ‘(ik) heb een kleinigheid’, al dan niet als imperatiefconstructie; hob- is dan een dialectische uitspraak van Duits hab ‘heb’.”

Habbekrats… Afkomstig uit Amsterdam?

Een tweede verklaring is net zo interessant en aannemelijk als de verklaring hiervoor. In Amsterdam woonden en werkten veel Duits-Jiddische diamantslijpers. Voor halfkaraats diamanten gebruikten zij de term halbe Karat – ‘halve karaat’ – wat verhaspeld is tot ‘habbekrats’. Een halfkaraats diamant is natuurlijk een stuk goedkoper dan een diamant van bijvoorbeeld 90 karaats.

Het begrip habbekrats is in Nederland overigens bekender dan in Vlaanderen, aldus het Centrum voor Leesonderzoek in 2013. Uit een van hun onderzoeken bleek 99 procent van de Nederlanders dit woord te kennen, tegen 93 procent van de Vlamingen.

Leestip: Jiddische woorden top 50
Lees ook: Historische woorden en uitdrukkingen
Overzicht van boeken over de (Nederlandse) taalgeschiedenis

Bronnen ▼