Na lang wikken en wegen… – Betekenis & herkomst

Wie iets na lang wikken en wegen doet of onderneemt, heeft over de betreffende kwestie lang nagedacht. Iets wikken en wegen houdt in dat je iets goed overdenkt, voordat je tot handelen overgaat. Waar komt dit gezegde vandaan?

De uitdrukking iets wikken en wegen, of: na lang wikken en wegen, betekent dat je na lang nadenken over een kwestie een besluit hebt genomen. Dit besluit is goed doordacht, waarbij vaak alle voors en tegens zijn afgewogen. Pas na heel goed nadenken, hak je de knoop door en neem je een besluit.

Herkomst van wikken en wegen

Wikken is een verbastering of andere schrijfwijze van ‘wegen’. Wikken is een zogeheten ‘intensiefvorm’, wat inhoudt dat de betekenis kracht bijgezet wordt. Het werkwoord komt al sinds de Middeleeuwen in het Nederlands voor. Een passage uit de vijftiende eeuw, omstreeks 1450, meldt:

“…Maer sal ic teen ende tander wicken (‘maar ik zal het een en ander overwegen’).”

Feitelijk betekent ‘wikken en wegen’ dus iets als wegen en nog eens wegen. In de praktijk hebben we met ‘wikken en wegen’ dus te maken met een zogenoemde tautologie: een woordcombinatie die dezelfde betekenis heeft (net als wis en waarachtig, of: vast en zeker). Dubbelop is het: wegen en nog eens wegen, afwegen en nog eens afwegen, en dan tot een besluit komen.

De mens wikt & consumentenprogramma

De termen wegen of wikken komen in nog meer zegswijzen voor. Binnen het christendom kennen veel mensen wel de uitspraak:

“De mens wikt, maar God beschikt.”

Dit betekent dat mensen van alles kunnen verzinnen en ondernemen, maar dat God uiteindelijk besluit wat er op onze aardbol gebeurt.

Op de Vlaamse televisie was van 1974 tot 1991 een tv-programma te zien met de titel Wikken en wegen. In dit consumentenprogramma, dat gepresenteerd wed door Miel Louw en Elvire De Prez, werden producten en aankopen van consumenten op kwaliteit en waarde gecontroleerd. Het programma kreeg veel kritiek en aanklachten van producenten. In 1991 ging de opvolger van dit televisieprogramma verder onder de naam Op de koop toe, gepresenteerd door Emiel Goelen.

Bronnen ▼