Artikelen over de Middeleeuwen, de periode tussen de oudheid en de vroegmoderne tijd. Als startpunt van dit tijdperk wordt vaak de val van het West-Romeinse Rijk in de vijfde eeuw gehanteerd en als eindpunt de ontdekking van de 'Nieuwe Wereld' door Columbus in 1492. Onterecht wordt ook vaak gesproken van de 'duistere' of 'donkere middeleeuwen'.
Jacob van Maerlant, geboren omstreeks het jaar 1230 in het Brugse Ambacht, is onze beroemdste Middelnederlandse (‘Dietse’) dichter. Hij wordt vaak beschouwd als de stamvader van de Nederlandse dichters.
De befaamde tekenaar, houtsnijder en schilder Albrecht Dürer, die in 1471 in het Duitse Neurenberg werd geboren, verbleef enige tijd in Antwerpen. Daar leefde hij tussen zijn Vlaamse kunstbroeders. Maar het was niet voor de kunst dat hij naar Antwerpen ging…
De belangrijkste vraag die de mens heeft beziggehouden, luidt: Waar ligt de zin van mijn leven? De Oudfranse dichter Chrétien de Troyes (tweede helft twaalfde eeuw) vond een treffend voorwerp om de speurtocht van de mens naar de zin van het bestaan te symboliseren: De Graal.
Steden zoals Brugge en Amsterdam hebben een Torture Museum en in tv-series zoals Game of Thrones gaat het er hard en meedogenloos aan toe. Meteen duikt het beeld van de gewelddadige Middeleeuwen op. Een vervorming van de werkelijkheid, zo blijkt. Archiefonderzoek wijst uit dat de doodstraf in een stad als Brugge één tot twee keer per jaar voorkwam. Een marteling
Hendrik van Veldeke, afkomstig uit de maaslandse euregion, is de eerste dichter met een uitgebreid oeuvre Bij Veldeke denken we in eerste instantie aan Maastricht, maar ook Sint-Truiden, Tongeren en Kleef bewaren herinneringen aan hem.
Volgens het museum gaat het om bijzondere werken die exemplarisch zijn voor het hoge niveau waarop in de Middeleeuwen gebeden- en getijdenboeken geïllustreerd werden.
Bij een opgraving in de omgeving van Hoorn hebben archeologen een zegelstempel uit de dertiende eeuw gevonden. Bijzonder is dat het stempel gebruikt werd door een particulier. Diens naam is bekend.
We schrijven ongeveer het jaar 1100. Een Vlaamse monnik die in een Engels klooster werkzaam was, wilde zijn nieuwe ganzenveer proberen. Achteloos, gedachteloos, krabbelde hij een paar woordjes neer. Misschien zong er op dat moment een oud liedje door zijn hoofd, dat hij ooit in zijn geboortestreek had opgevangen. Hij pende de woorden neer: ‘Alle vogels zijn begonnen nesten te
Oude kerken bezitten vrijwel zonder uitzondering fraaie kerkelijke kunstschatten. Zij beogen een “veraanschouwelijking van het geloof” te zijn, zoals Frits van der Meer het formuleerde. Maar menig oude kerk heeft ook een minder zichtbare vorm van kunstig houtsnijwerk: de misericordes, die vermoeide kapittelheren tot steun waren.
Beeldende kunstenaars uit de Middeleeuwen hebben zich veelvuldig door de aangrijpende gebeurtenissen rond Pasen laten inspireren. Centraal stonden daarbij de dood van Christus en zijn verrijzenis. Maar ook de weg die de ziel van de mens na de dood moet afleggen is een uiterst geliefd thema.
Stel je voor: je bent jarenlang gelukkig getrouwd met een lieve vrouw. Uit het huwelijk zijn schatten van kinderen geboren, aan materiële welvaart is geen gebrek. Je geluk lijkt volledig. Plotseling dreigt je wereld in te storten. Je komt erachter dat je vrouw eigenlijk een zeemeermin is die op zaterdag een vissenstaart krijgt. Hoe reageer je?
De munten werden tussen 2016 en 2018 door een particulier met een metaaldetector gevonden op een akker in Voerendaal. Door het veelvuldig ploegen waren de munten verspreid geraakt. Een groot deel van de munten werd echter wel geconcentreerd aangetroffen, in een gebroken middeleeuws kruikje.
Bij het verdronken Zeeuwse dorpje Nieuwlande vonden archeologen ooit een draagspeld met daarop een ‘naakte vrouw met opgetrokken benen’. Vermoed wordt dat dergelijke erotische draagspelden een bijzondere functie bezaten.
Bedevaarten waren in de late Middeleeuwen erg populair. De pelgrims onderweg genoten veel ontzag. Voor sommige minder vrome tijdgenoten was dat een reden zich te vermommen.
Rond het midden van de dertiende eeuw schreven twee Vlaamse auteurs, Penninc en Pieter Vostaert geheten, een beroemde roman over de ridder Walewein. De inhoud is fascinerend. Koning Arthur leeft met de beroemde ridders van de Tafelronde in zijn burcht Carlioen. Als de heren hebben gegeten, gebeurt er iets wonderlijks. Een schaakspel vliegt door het openstaande raam de ridderzaal binnen.
Op de Grote Markt in Groningen hebben archeologen twee skeletten gevonden uit de vroege Middeleeuwen, de periode na 700. Een van de skeletten is aangetroffen in een uitgeholde boomstam. Het andere skelet vonden archeologen in de restanten van een houten kist.
Het jaar 1000 was, net als het jaar 2000, een belangrijke mijlpaal. In de periode kort voor 1000 heerste er in Europa een ondergangsstemming, waarbij velen verwachtten dat bij het bereiken van het millennium het einde der tijden zou aanbreken en het eeuwige rijk van Christus zou komen. Her en der deden mensen afstand van hun bezittingen in de vaste
In de buurt van de Catharinakerk in Eindhoven hebben archeologen dertiende-eeuwse resten gevonden van een oude weg met daarbij ook restanten van bermgreppels. Het zou gaan om een zogeheten knuppelweg.
Zijn er overeenkomsten tussen de huidige opvattingen over de liefde en beschrijvingen in middeleeuwse romans? De ontkenner zegt cynisch ‘nee’. Die oude romans werden meer dan zeven eeuwen geleden gedicht, en wel in een tijd toen er totaal andere zienswijzen over de liefde golden. De verhalen zijn hopeloos achterhaald. Maar is dat zo?
De geschiedenis is vaak niet meer dan een uitkomst van toevallige gebeurtenissen. Dat wij nu, van Limburg tot Groningen en van Zeeland tot Overijssel, hetzelfde land delen, berust volgens Serge ter Braake grotendeels op stom toeval.
Sint Amandus is wellicht de bekendste heilige uit onze vroege Middeleeuwen. De apostel der Franken introduceerde zowat in zijn eentje het christendom in Vlaanderen. Althans zo wil de overlevering het. De realiteit was enigszins anders.
