Artikelen over de Middeleeuwen, de periode tussen de oudheid en de vroegmoderne tijd. Als startpunt van dit tijdperk wordt vaak de val van het West-Romeinse Rijk in de vijfde eeuw gehanteerd en als eindpunt de ontdekking van de 'Nieuwe Wereld' door Columbus in 1492. Onterecht wordt ook vaak gesproken van de 'duistere' of 'donkere middeleeuwen'.
Overzicht van boeken over de Middeleeuwen
Deze lijst is niet compleet en wordt de komende tijd verder uitgebreid.
Een detectorzoeker heeft in Hoogwoud een duizend jaar oude goudschat gevonden, bestaande uit vier versierde gouden hangers in de vorm van een maansikkel, twee stroken goudblad en negenendertig kleine zilveren munten.
Volgens het erfgoedhuis zijn de objecten vooral bijzonder omdat ze de eerste concrete aanwijzing bieden voor de Slag bij Alphen van 1426, waarbij het leger van gravin Jacoba van Beieren ten strijde trok tegen een legertje huurlingen uit Vlaanderen.
‘Pruisen’ en ‘Duitsers’ betekenden in onze contreien lang hetzelfde. Oorspronkelijk waren de Pruisen echter een niet-Duits volk dat aan de Baltische Zee leefde. Wat was dit voor volk, en hoe raakte de naam ervan verstrengeld met Duitsland?
Jan van Blois werd gedurende de eerste periode van Albrecht van Beierens regering bij afwezigheid van de graaf dikwijls ingeschakeld als landvoogd. Daarnaast had hij functies aan het hof en diende hij als ambassadeur bij buitenlandse hoven. Hij was ook lid van de grafelijke raad.
In het voorjaar van 1359 besloot graaf Albrecht van Beieren de stad Delft de oorlog te verklaren. Zijn troepen belegerden vervolgens de stad.
De relatie tussen Holland en Friesland was lange tijd moeizaam. In 1345 kwam het tot een gewapend conflict. Graaf Willem IV vond toen dat het tijd was de eigenzinnige Friesen een lesje te leren en zocht de confrontatie op. De graaf bouwde een invasiemacht op en trok richting Friesland. De Friesen beten onverwacht flink van zich af en doodden de
De universiteitsbibliotheek in Groningen heeft een interactieve kaart gelanceerd over de intellectueel-culturele geschiedenis van Stad en verre Ommelanden. De kaart koppelt locaties in Frisia, huidig Noord-Nederland en Noordwest-Duitsland, aan boeken.
De Nijmeegse Universiteitsbibliotheek herbergt de oude boekencollectie van vrouwenklooster Soeterbeeck. Twaalf jaar geleden begonnen Hans Kienhorst en Ad Poirters, beiden filoloog en boekhistoricus, aan een studie over de historische bibliotheek van de zusters.
Willem Snicrieme of Snickerieme was een buitenechtelijke zoon van Filips van Duvenvoorde, een telg uit de adellijke familie Van Wassenaar.
Oogsten, niet alleen van graan, maar ook van groenten en fruit (zoals druiven), mislukten in een groot deel van Europa en daardoor was er in 1315-16 te weinig te eten en te weinig wijn. Vrome mensen zagen dit als een goddelijke straf voor hun zonden en wezen naar een komeet die in die eerste jaren te zien was.
Jacob van Denemarken, de bisschop van Zuden, stelde zich borg voor geldleningen, waardoor hij een belangrijke steun en toeverlaat voor de graaf in Holland moet zijn geweest. Hij zou zich ook hebben ingezet voor het stimuleren van het geestelijk leven in het bisdom Utrecht.
In de wapenkunde wordt met de morgenster een knotsvormig slagwapen bedoeld. Kenmerkend aan dit wapen zijn de stalen knobbels of punten aan het uiteinde.
De adel in de late middeleeuwen trouwde vroeg. Kinderen van vorsten en hoge adel werden om politieke en dynastieke redenen soms al direct na hun geboorte uitgehuwelijkt (oftewel beloofd) aan kinderen van collega-vorsten en -edelen.
De Kerelopstand of opstand van Kust-Vlaanderen duurde van najaar 1323 tot zomer 1328. Net als de noodlottige veldslag bij Kassel is de episode lang niet zo bekend als de grote Vlaamse Opstand van 1297-1305 en vooral de legendarische Guldensporenslag van 1302. Desondanks komen de oorzaken van de Kerelopstand voort uit de nasleep van de Guldensporen-opstand.
De vondsten uit Springendal zijn van regionaal en nationaal belang en worden tot belangrijkste vroegmiddeleeuwse vondsten van Nederland gerekend.
De historische omstandigheden en diverse gebeurtenissen juist in de veertiende eeuw hebben ervoor gezorgd dat de graafschappen Holland, en in iets mindere mate Zeeland, de kans hebben gekregen om uit te groeien tot welvarende gewesten. Met name Holland nam toen een voorsprong op de andere ‘landen’ binnen wat nu Nederland is.
De middeleeuwse naam ‘Gelre’ zou verbonden zijn met een drakenverhaal. Een woeste draak met lichtgevende ogen zou zijn gedood door de broers Wichard en Lupold van Pont.
De eerste ballonstrip van Nederland komt uit 1493 en bevindt zich in het archief van het Erfgoedcentrum in Zutphen. Het is de zogenaamde Maan- en klaagbrief, een prachtig geïllustreerd tijdsdocument uit de vijftiende eeuw.
Een schilderij in het Louvre in Parijs is definitief toegeschreven aan de Nijmeegse schilder Johan Maelwael. Het gaat om het werk 'De drievuldigheid met laatste communie en marteling van St Denis'.
De Koninklijke Bibliotheek in Den Haag heeft een bijzonder middeleeuws handschrift uit Zwolle aangekocht. Het gaat om een verlucht (met de hand geïllustreerd) getijdenboek uit de periode ca. 1450-1470.
Met de gloednieuwe tentoonstelling vrijheid, vete, vagevuur wil het Fries Museum in Leeuwarden laten zien hoe rijk het middeleeuwse leven was, hoe ontwikkeld en complex. Het vizier is niet alleen gericht op Fryslân, zo blijkt uit de ondertitel ‘de middeleeuwen in het noorden’.
