Afgelopen vrijdagmiddag lanceerde maandblad Ons Amsterdam aan de voet van de ‘Shelltoren’ (met de onthulling van een ‘voorlopig monument’) een actie voor een gedenkteken voor het stedelijk galgenveld dat hier dichtbij van 1360 tot 1795 te vinden was. En voor de ongeveer 1000 wetsovertreders die er hun laatste plek kwamen.
Hier werden van 1360 tot 1795 op de Dam en later ook de Nieuwmarkt terechtgestelden postuum te pronk gesteld, totdat zij waren
‘verteerd door de lucht en de vogelen des velds’
Dit als waarschuwing aan potentiële wetsovertreders, maar ook als extra straf: het ontzeggen van een echt gaf gold als maximaal onterend. Ons Amsterdam vindt die eeuwige vergetelheid ten onrechte.
“Omdat velen van hen door nood gedwongen tot hun daad kwamen, of omdat ze veroordeeld werden voor opstandigheid of homoseksualiteit: zaken die wij op zich niet meer al misdrijf zien. En voor de overigen geldt: we hoeven ze bepaald niet te bewonderen, maar we hoeven evenmin te doen alsof ze nooit bestaan hebben. Sterker nog: in het kade van onze immigratiegeschiedenis en criminaliteitsgeschiedenis zijn hun levensverhalen relevanter dan ooit!”
Arme Elsje
De bekendste ‘bewoonster’ van het galgenveld is het 18-jarige Deense (werkloze) dienstmeisje Elsje Christiaens, die op 3 mei 1664 terecht werd gesteld. Dat komt doordat Rembrandt haar in 1664 op het galgenveld tekende, historica Isa van Eeghen in 1969 in de gerechtelijke archieven ontdekte wie het getekende meisje was, en Geert Mak haar tragische verhaal verwerkte in zijn mega-bestseller Een kleine geschiedenis van Amsterdam.
Campagne
Wat het magazine betreft illustreert het galgenveld de verandering van ons denken over recht, en is het een belangrijk onderdeel van de stadsgeschiedenis en zeker de historie van Amsterdam Noord.
Vrijdag is daarom een campagne gestart voor een bescheiden gedenkteken ter plekke. Iedereen kan daaraan sympathie betuigen door een mailtje te sturen aan [email protected] met de tekst ‘Ja, ook ik pleit voor een gedenkteken voor Elsje C. en al die anderen die eindigden op het Amsterdamse galgenveld’. Bij voldoende steun gaat het magazine werken aan het uitvoeren van de plannen.