Requiem van Theresienstadt voor het eerst opgevoerd in Nederland

In de Beurs van Berlage in Amsterdam wordt volgende maand voor het eerst het concert-drama Requiem van Theresienstadt uitgevoerd. Het stuk bestaat uit een opvoering van het beroemde Requiem van Verdi, afgewisseld met historische filmbeelden van nazi-getto Theresienstadt, fragmenten van interviews met overlevenden en theatrale monologen. Een registratie van het concert in Amsterdam wordt later op televisie uitgezonden door de NOS.

Het stuk is geschreven door de Amerikaanse dirigent Murry Sidlin, die ook de uitvoering in Amsterdam verzorgt. Hij kwam op het idee nadat hij het bijzondere verhaal had gehoord van Joodse gettobewoners die in 1943 en 1944 keer het Requiem van Giuseppe Verdi opvoerden in Theresienstadt. De opvoeringen pasten in het beeld dat door de nazi-propagandamachine van Theresienstadt werd geschetst: dat van een modelkamp of getto.

In de ogen van de gettogevangenen was het vertolken van de katholieke dodenmis die het Requiem is, echter een daad van verzet tegen de nazi’s. De NOS:

“Het ‘Libera Me’ (verlos me) had voor hen een dubbele betekenis. En voor de koorleden sloeg het ‘Dies Irae’, waarin wordt gezongen dat God de slechteriken op de Dag des Oordeels zal straffen, op de nazi’s. “Wij zongen voor de nazi’s wat we hun niet konden zeggen”, zoals een van de weinige overlevenden zei. Na verloop van tijd was het koor door deportaties geslonken van 150 tot 60 zangers. In 1944 vond de laatste van de zestien uitvoeringen plaats. Het publiek bestond uit vertegenwoordigers van het Rode Kruis en hoge nazi-officieren. De dirigent en initiatiefnemer, Raphael Schächter, en de meeste koorleden overleefden de oorlog niet.”

Het Requiem van Theresienstadt wordt uitgevoerd door het Radio Filharmonisch Orkest en het Nederlands Concertkoor. Het concert-drama stond twee keer eerder op het programma, maar moest beide keren vanwege de coranamaatregelen worden uitgesteld. De uitzending van de NOS vindt plaats op 23 juni, een symbolische dag: op die dag in 1944 voerden dirigent en koor het concert namelijk voor de laatste keer uit, tijdens het bezoek van het Internationale Rode Kruis.

Requiem van Theresienstadt, donderdag 23 juni, 22.24-24.24 uur, NPO 2