Alfred Nobel – Uitvinder van het dynamiet

De Zweedse chemicus, ingenieur en zakenman Alfred Nobel (1833-1896) is vooral bekend als de uitvinder van het dynamiet. Ter nagedachtenis aan zijn nalatenschap richtte hij de Nobelprijzen op, die jaarlijks worden uitgereikt voor uitzonderlijke bijdragen aan de mensheid op het gebied van natuurkunde, scheikunde geneeskunde, literatuur of de vrede.

Alfred Nobel wordt geboren in 1833 in Stockholm. Op 9-jarige leeftijd verhuist hij met zijn familie naar St. Petersburg, waar zijn vader een machinefabriek begint. Nobel volgt een internationale opleiding met de nadruk op scheikunde en talen. Nadat de fabriek in 1859 wordt overgedragen aan Nobel’s oudere broer Ludvig, vertrekt hij samen met zijn vader weer naar Zweden. Daar wordt Nobel scheikundige in het laboratorium van zijn vader.

Explosieven

Zowel vader als zoon hebben grote interesse voor explosieven. Nobel gaat op zoek naar een methode voor het veilig gebruik van de explosieve stof nitroglycerine, dat tot dan toe alleen maar in vloeibare vorm bestaat. Voordat Nobel succes heeft, zullen er regelmatig onbedoelde explosies plaatsvinden in zijn vader’s laboratorium. Bij één daarvan komt Nobel’s jongere broer Emil, samen met enkele anderen, om het leven.

Rond 1867 ontdekt Nobel de springstof (dynamiet). Dit ontketent een revolutie in de mijnbouw, wegenbouw en tunnelaanleg. Daarnaast doet hij nog andere ontdekkingen. Bij zijn dood heeft de Zweed maar liefst 355 patenten op zijn naam staan.

Het succes van het dynamiet en enkele andere uitvindingen, maken van Nobel een rijk man. Hij vestigt in elk continent een bedrijf. Als hij in 1896 sterft aan een beroerte heeft hij 32 miljoen Zweedse kronen op zijn bankrekening staan.

Nobelprijs

Nobel bepaalt in zijn testament dat van de rente van zijn kapitaal elk jaar vijf Nobelprijzen moeten worden uitgereikt voor natuurkunde, scheikunde geneeskunde, literatuur en voor de vrede. De prijzen zijn volgens zijn testament beschikbaar voor…

…hen die in het afgelopen jaar aan de mensheid het grootste nut hebben verschaft.

Dat de Zweed de prijzen instelt komt ook doordat hij bij leven veel kritiek krijgt op het feit dat het door hem uitgevonden dynamiet veelvuldig is gebruikt in de oorlogvoering. Nobel besluit mede hierdoor een deel van zijn vermogen aan te wenden voor de beloning van prestaties die een positieve impact op de wereld hebben.

Enkele bekende Nobelprijswinnaars zijn:

• Wilhelm Röntgen (natuurkunde)
• Albert Einstein (natuurkunde)
• Fridtjof Nansen (vrede)
• Alexander Fleming (geneeskunde)
• George Marshall (vrede)
• Winston Churchill (literatuur)

Ook verschillende Nederlanders hebben de Nobelprijs gewonnen. Een overzicht van Nederlandse winnaars is hier te vinden.

Talenknobbel

Nobel was uitermate goed in talen, hij sprak Zweeds, Frans, Russisch, Engels, Duits en Italiaans. Ook heeft hij een toneelstuk geschreven: Nemesis. Hij werkte eraan tot zijn dood, maar na zijn dood werd het onmiddellijk vernietigd, omdat de inhoud schandalig werd bevonden. Hoewel de uitvinder nooit trouwde, had hij wel diverse muzen. Eén daarvan is de Oostenrijkse pacifist Bertha von Suttner, die in 1905 de eerste Nobelprijs voor de Vrede ontving.