George Marshall (1880-1959) – Bedenker Marshallplan

De speech van George Marshall

Ik behoef u niet te zeggen mijn heren, dat de wereldsituatie zeer ernstig is. Dat zal geen enkel intelligent mens ontgaan. De moeilijkheid is alleen dat het probleem dermate ingewikkeld is, dat de veelheid aan informatie via kranten en radio het voor de gewone man uitermate lastig maakt zich een helder beeld van de toestand te vormen. Bovendien leeft het Amerikaanse volk ver van die gebieden op de wereld waar nood heerst en is het niet eenvoudig voor ons volk begrip te tonen voor de situatie en de daaruit voortvloeiende reacties van de noodlijdende volk en het effect van die reacties op hun regeringen tegen de achtergrond van onze pogingen de wereldvrede te bevorderen.

Bij het opstellen van een overzicht van wat Europa voor zijn herstel nodig heeft, zijn de verliezen aan mensenlevens, de zichtbare verwoestingen van steden, fabrieken, mijnen en spoorwegen in omvang te schatten, maar in de achter ons liggende maanden is het duidelijk geworden dat deze zichtbare vernielingen waarschijnlijk minder ernstig zijn dan de ontwrichting van de gehele structuur van de Europese economie. In de afgelopen tien jaar zijn de omstandigheden in hoge mate abnormaal geweest. (…) Gedurende de oorlog is de economische structuur van Europa totaal ingestort. Het feit dat er twee jaar na het beëindigen van de vijandelijkheden nog geen overeenstemming is bereikt over een vredesverdrag met Duitsland en Oostenrijk heeft het herstel aanzienlijk vertraagd. Maar zelfs indien deze moeilijke vraagstukken eerder zouden zijn geregeld, zou het herstel van Europa’s economische structuur veel meer tijd en inspanning kosten dan was voorzien. (…)

Werkverdeling is de grondslag van onze moderne beschaving. Op dit tijdstip wordt zij met ineenstorting bedreigd. De industrie in de verstedelijkte gebieden produceert niet voldoende goederen om te ruilen met de agrarische productie. Er heerst een tekort aan grondstoffen en brandstof. Machines ontbreken of zijn versleten. De boeren kunnen niet de goederen kopen die zij wensen aan te schaffen. Wanneer zij hun producten verkopen en daarvoor worden betaald met geld waarmee zij niets kunnen doen, beschouwen zij de verkoop als een verliesgevende transactie. (…) Intussen hebben de mensen in de steden te weinig voedsel en brandstof. De regeringen zijn derhalve genoodzaakt buitenlandse valuta en kredieten te gebruiken om in het buitenland deze levensbehoeften aan te kopen. Dit proces betekent een uitputting van de fondsen die dringend nodig zijn voor het herstel. (…)

De kern van het probleem is dat de Europese behoefte in de komende drie of vier jaar met betrekking tot buitenlands voedsel en andere essentiële goederen – in het bijzonder uit Amerika – zoveel groter zijn dan de financiële draagkracht van Europa, dat dit werelddeel hulp van buitenaf nodig heeft ter aanvulling van de eigen bronnen, en dat zonder die hulp Europa economisch, sociaal en politiek zal verkommeren, in zeer ernstige mate. (…)

Het is logisch dat de Verenigde Staten moeten doen wat in hun vermogen ligt om de terugkeer van normale economische situaties te helpen bevorderen en politieke stabiliteit en vrede in de wereld te waarborgen. Onze politiek is niet gericht tegen welk land of welke doctrine ook, maar tegen honger, armoede, wanhoop en chaos. Het doel daarvan dient te zijn de herleving van een werkzame economie in de wereld zodat zich politieke en maatschappelijke voorwaarden kunnen vormen waaronder vrije instellingen kunnen bestaan. Een zodanige hulp moet niet incidenteel zijn, niet alleen dan worden verleend wanneer zich ergens crises voordoen, daarvan ben ik overtuigd. Alle hulp die deze regering in de toekomst zal verlenen dient eerder te worden beschouwd als een geneesmiddel dan louter als een lapmiddel. Aan elke regering die bereid is deel te nemen aan het herstelwerk, zal de regering van de Verenigde Staten naar mijn overtuiging volledige medewerking verlenen. Iedere regering die tracht het herstel van andere landen te verhinderen, kan van ons geen hulp verwachten. Regeringen, politieke partijen of groepen die menselijk leed willen bestendigen, teneinde daar politiek of anderszins van te profiteren, zullen kunnen rekenen op tegenstand van de Verenigde Staten Het is reeds duidelijk dat, alvorens de Verenigde Staten en pogingen kunnen voortzetten de situatie te verlichten en Europa te helpen op de weg naar herstel, er een zekere mate van overeenstemming moet zijn tussen de Europese landen ten aanzien van hun behoeften en het aandeel dat die landen zelf kunnen leveren aan de hulp die onze regering zal verlenen, willen onze maatregelen het beoogde resultaat hebben. Het zou voor onze regering noch juist noch doeltreffend zijn een unilateraal hulpprogramma te ontwerpen om Europa economisch weer op de been te helpen. Dat is een zaak van de Europeanen zelf. Ik ben van oordeel dat het initiatief van Europa dient uit te gaan. (…)

Het hulpprogramma moet een gemeenschappelijke zaak zijn en de instemming hebben van een groot aantal zoniet van alle Europese landen. Wezenlijk voor het welslagen van het aandeel van de Verenigde Staten is het begrip dat het Amerikaanse volk zal opbrengen voor de aard van het probleem en de hulpmiddelen die zullen moeten worden aangewend. Politieke hartstochten en vooroordelen mogen daarbij niet in het geding zijn. Door een vooruitziende blik en de bereidheid van ons volk de grote verantwoordelijkheden op zich te nemen die de geschiedenis op onze schouders heeft gelegd, zullen wij de moeilijkheden overwinnen die ik hier heb uiteengezet.

5 juni 1947 – Bron: Onze Jaren 45-70, dl 17 – p.526