Sardonisch lachen of grijnzen – Herkomst en betekenis

Wie sardonisch lacht of grijnst, lacht niet gewoon, maar kijkt er boosaardig, spottend of honend bij. Het is dan ook maar helemaal de vraag of de lach wel gemeend is… De betekenis van het woord sardonisch is vrij algemeen bekend. Maar waar komt het woord eigenlijk vandaan?

Volgens taalkundigen is sardonisch ontleend aan het Franse sardonique, dat weer teruggaat op het Latijnse sardonicus en het Griekse sardonios. Dit woord zou vroeger zijn gebruikt als aanduiding voor ‘boosaardig grijnzen’.

Ook wordt wel eens beweerd dat het woord verwijst naar Sardinië, een Italiaans eiland in de Middellandse Zee. Daar zou een giftig plantje uit de ranonkelfamilie groeien, de sardonia herba. Wie hier van eet krijgt last van hevige krampen in de aangezichtsspieren. En dit zou dan weer enige gelijkenissen vertonen met het uiterlijk van personen die in figuurlijke zin sardonisch grijnzen. Volgens de Griekse schrijver Pausanias (ca. 115-180) beweerde Homerus ooit dat personen die van het kruid aten “stierven van het lachen”.

Bronnen ▼