Op 10 juni 2025, precies honderd jaar na de geboorte van Willem Oltmans, wordt de volledige dagboekencollectie van de bekende journalist officieel overgedragen aan de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag. Oltmans verwierf grote bekendheid door zijn onorthodoxe stijl van journalistiek en zijn openlijke conflicten met de Nederlandse overheid.
De collectie dagboeken, die sinds 1991 in bewaring is bij de KB, omvat 1413 klappers met dagboekaantekeningen, brieven, foto’s, knipsels en andere documenten. Oltmans (1925-2004) leverde deze in delen aan bij de bibliotheek, terwijl hij ondertussen verwikkeld was in een slepende rechtszaak tegen de Nederlandse Staat vanwege belemmering van zijn journalistieke werk.
Na zijn dood werd het auteursrecht van Oltmans’ dagboeken overgedragen aan de Willem Oltmans Stichting. De afgelopen drie jaar is de collectie beter toegankelijk gemaakt: studenten hebben onder begeleiding de inhoud van de klappers beschreven.
Oltmans was een omstreden figuur in de Nederlandse journalistiek. Hij reisde tientallen jaren de wereld rond en sprak met tal van wereldleiders en controversiële figuren, onder wie Soekarno, Desi Bouterse, Oliver Stone, Theo van Gogh en Pim Fortuyn. Zijn dagboeken bieden daardoor een bijzonder inkijkje in de internationale en Nederlandse politieke geschiedenis van de tweede helft van de twintigste eeuw. KB-conservator Jeroen Vandommele:
Dat hij controversiële politici interviewde en soms ook bevriendde kwam hem op veel kritiek te staan. Zijn enorme oeuvre aan dagboeken is daarom heel interessant studiemateriaal voor bijvoorbeeld historici en journalisten. Helemaal nu we de besproken onderwerpen en personen uit alle 1413 dagboeken in kaart hebben gebracht.
Memoires
Op dezelfde dag dat de overdracht plaatsvindt, wordt in de KB het symposium “Willem Oltmans – De erfenis van een anti-journalist” gehouden. Ook verschijnt dan het zesenzeventigste en laatste deel van Oltmans’ memoires, die op basis van de dagboeken zijn samengesteld. De Willem Oltmans Stichting droeg zorg voor de uitgave van deze reeks. Het grootste deel daarvan – 62 delen – is al beschikbaar via de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren (DBNL). De resterende veertien delen worden in de komende maanden toegevoegd.
Arendo Joustra, secretaris van de Willem Oltmans Stichting, is blij dat het project na veertig jaar eindelijk kan worden afgesloten.
Oltmans hoopte dat zijn dagboek wetenschappers zou helpen te ontdekken hoe een brein van een mens werkt. Maar de dagboeken zijn ook leuk om te lezen omdat ze een tijdmachine zijn. Zo kun je via de dagboeken belangrijke gebeurtenissen in de tweede helft van de vorige eeuw heet van de naald volgen. Zo kunnen ze het beginpunt vormen voor inspirerend nieuw onderzoek.
Willem Oltmans in Hoge Bomen (2005)
Willem Oltmans’ zoektocht naar de ware moordenaars van JFKBoek: Het fantastische leven van Willen Oltmans
