“Gaat u maar rustig slapen” – Hendrikus Colijn

Nog altijd leeft bij sommigen het misverstand dat premier Hendrikus Colijn zich in 1940, aan de vooravond van Duitse inval, via de radio tot de burger wendde en zei: “Gaat u maar rustig slapen”. De uitspraak zou symbool komen te staan voor de falende neutraliteitspolitiek. Er is echter een probleem met de uitspraak. Hij werd helemaal niet aan de vooravond van de Tweede Wereldoorlog gedaan. En Colijn was in 1940 geen premier…

Hendrikus Colijn was minister-president tijdens de crisisjaren 1930. Op 11 maart 1936, dus ruim vier jaar voordat ons land door de Duitsers werd bezet, hield hij een toespraak voor de radio. Aanleiding hiervoor was de oplopende militaire en politieke spanning in Europa, onder meer door de Duitse bezetting van het Rijnland en de opzegging van het pact van Locarno. Naar aanleiding van deze ontwikkelingen had de regering besloten dat de dienstplichtigen van twee regimenten langer in dienst moesten blijven dan aanvankelijk gepland. Dit had tot enige bezorgdheid onder de bevolking geleid. Via een radiotoespraak wilde Colijn de mensen in het land op het hart drukken dat er geen reden was voor paniek. De regering was waakzaam. Colijn sloot zijn rede af met de volgende woorden:

“Daarom maan ik nog eens aan om zich niet te laten verontrusten. Het is beter dat men later getuigen moet dat de regering wel heel erg voorzichtig is geweest, dan dat haar, met hoe geringe kans ook, later verweten zou kunnen worden, dat zij gedut had in een tijd, dat waakzaamheid plicht was.

Ik verzoek den luisteraars dan ook om wanneer zij straks hunne legersteden opzoeken, even rustig te gaan slapen als ze dat ook andere nachten doen. Er is voorshands nog geen enkele reden om werkelijk ongerust te zijn. En daarmee, geachte luisteraars, laat ik u over aan de verpozing die de radio u pleegt te bieden.”

Later is deze uitspraak uit de context getrokken, alsof Colijn vlak voor de Duitse inval in mei 1940 het Nederlandse volk in slaap zou hebben gesust. Op het moment van de Duitse inval was Colijn zoals gezegd echter helemaal geen premier meer. Hij was in de zomer van 1939 opgevolgd door Dirk Jan de Geer.

De radiorede van Hendrikus Colijn (1936):

Boek: Gaat u maar rustig slapen – Colijn en de mythe van mei 1940

Bronnen ▼