De zemstvo was een lokaal bestuurssysteem in het negentiende-eeuwse Rusland, dat in 1864 werd ingesteld, ten tijde van het bewind van tsaar Alexander II.
Het systeem verleende lokale gemeenschappen enige mate van zelfbestuur en zorgde dus voor decentralisatie. Met de hervorming kwam het nog altijd autocratische bewind enigszins tegemoet aan liberaal gezinden. Het systeem bleef tot de Oktoberrevolutie van 1917 bestaan. De nieuwe bestuurslichamen functioneerden op zowel districtsniveau (oejezd) als provinciaal niveau (goebernija). De leden werden gekozen door drie bevolkingsgroepen: particuliere landbezitters, stedelijke landbezitters en vertegenwoordigers van de boerengemeenschappen. Op provinciaal niveau vond een getrapte verkiezing plaats.
Aanvankelijk werd het nieuwe systeem ingevoerd in slechts negentien provincies. Later liep dit op naar ruim vijftig provincies. Deze maakten allemaal onderdeel uit van de regio die bekendstond als Groot-Rusland.
De zemstvo’s werden meestal grotendeels gecontroleerd door de lokale adel. Vanaf 1890 werd de invloed van de zemstvo’s kleiner door nieuwe wetgeving, opgelegd door de landelijke overheid die decentralisatie probeerde in te perken. Ondanks deze beperkingen speelden de zemstvo’s tot aan de revolutie nog steeds een belangrijke rol in het lokale bestuur.
Anna Karenina
Het woord zemstvo is afgeleid van het Russische woord zemlja, wat land of landschap betekent. In de bekende negentiende-eeuwse roman Anna Karenina van Leo Tolstoj komt het bestuurslichaam geregeld voorbij en wordt onder meer het functioneren van de zemstvo’s belicht, vooral door het personage Konstantin Levin, die betrokken is bij lokale bestuurlijke hervormingen.
Bronnen â–¼
-Kern, J. H. C. (2008, December 4). Denken over Rusland: Europese beschouwingen over de grote hervormingen, 1861-1881. Pegasus Oost-Europese Studies. https://hdl.handle.net/1887/13310 p.62-63
-Anna Karenina – Leo Tolstoy
-http://pirate.shu.edu/~knightna/karenina/abstracts/lafrance.htm
-Kleine WP, p.6193-6194