Sjoerd de Boer
Een cadeautje van de Führer
Het werd in 1928 een stuk rustiger in Duitsland. De oorlog was alweer jaren voorbij en de frequentie van het aantal politieke moorden was na de amnestiewet afgenomen. Aan de grens met Oostenrijk, in het plaatsje Simbach, woonde een meisje met de naam Eva Braun in een klooster waar ze ook een opleiding kreeg. Een wonderlijk toeval en een slechte studiehouding hadden haar gebracht naar het plaatsje aan de overkant van het Oostenrijkse Braunau, waar Adolf Hitler bijna veertig jaar eerder was geboren. Alleen de rivier de ‘Inn’ lag tussen de twee plaatsjes in.
Ze moet de brug naar Braunau wel eens zijn overgelopen en vanuit de hoofdstraat naar de kerk hebben gekeken waar Adolf Hitler gedoopt was. Misschien liep ze dan onder de poort aan het einde van de straat door en passeerde ze het geboortehuis van de man die ze nog geen jaar later voor het eerst zou ontmoeten en die haar leven volledig zou veranderen. Het zou haar weinig hebben gezegd. Eva was niet bezig met politiek en Hitler was nog niet zo beroemd als hij later zou worden. Ze wilde maar één ding. Weg uit het klooster en terug naar München.
Op een trapje
Maar dat zou snel veranderen. Ze was nog maar 17 toen ze Hitler voor het eerst zag. De scène die zich afspeelde is overbekend. Laat op een oktobermiddag stond Eva op een trapje om mappen van een hoge plank te pakken, toen Hoffmann met een haar onbekende man binnenkwam. Precies op het verkeerde moment, dus. Want daar stond ze, in een net verstelde rok, vol in het zicht. Verbeeldde ze zich het of zat die vreemde man naar haar benen te kijken?
Eva Braun zei dat ze de man die met haar baas binnenkwam niet direct had herkend. Dat werd later weleens betwijfeld, omdat Hitler in München al jarenlang een zeer bekend politicus was, van wie zelfs verschillende foto’s in de winkel hingen. Maar Eva was nog jong en, zoals gezegd, nauwelijks geïnteresseerd in politiek. Hitler had Eva gezien en nam na die eerste, voor haar ongemakkelijke, ontmoeting af en toe een cadeautje voor het jonge meisje mee, maar van een relatie was nog lang geen sprake. Eva sprak wel met haar zussen over de veel oudere man met de vilthoed en het smalle snorretje. Was ze dan toch onder de indruk van deze beroemdheid die haar altijd begroette met een charmante handkus?
Niet de enige
Er waren meer vrouwen in Hitlers leven in de jaren twintig. Hij had al een vluchtige relatie gehad met de jonge Mimi Reiter, die hij had ontmoet in Berchtesgaden. Toen een schandaal dreigde over het leeftijdsverschil tussen Hitler en Mimi, beëindigde hij de verhouding. Hij vond de mogelijke negatieve politieke gevolgen ervan belangrijker dan het gevoelsleven van het meisje en hij begon haar te negeren. Zij kon daar niet mee omgaan en deed een mislukte zelfmoordpoging. Het was de eerste poging tot zelfdoding van een jong meisje in Hitlers omgeving.
Een maand of twee na de eerste ontmoeting tussen Eva Braun en Adolf Hitler kwam Hitlers nichtje Geli bij hem inwonen. Hij had een nieuw appartement in München met meer dan genoeg ruimte. Het zou goed kunnen dat Eva jaloers op haar was, maar andersom zou dit ook het geval kunnen zijn geweest.
Van Geli werd gezegd dat ze Hitlers minnares was, maar zeker is dat allerminst. In plaats daarvan lijkt het erop dat het haar in de nabijheid van Hitler steeds minder beviel. Wat daar de oorzaak van was, is uitgebreid besproken in een groot aantal boeken waaruit de voorzichtige conclusie kan worden getrokken dat ze wellicht te strak werd gehouden door een oom die last had van een extreme jaloezie en een overdreven vaderlijke beschermingsdrang. Dit alles leidde tot haar zelfmoord. Mogelijk speelde hierbij ook een lief briefje van Eva aan Hitler een rol dat ze had gevonden in het appartement.
Eenzijdige relatie
Nog binnen een half jaar na de tragische dood van Geli, kregen Adolf en Eva iets dat op een echte relatie begon te lijken. Daarover zei Hitler zo weinig mogelijk in het openbaar. Hij wilde de relatie geheim houden, wat op den duur vooral voor Eva een probleem werd. Ze vertelde niets aan haar ouders over Hitler, maar ze ging wel af en toe in het weekend stiekem met haar vriend op stap. Meestal was ze echter thuis bij haar ouders, omdat Hitler het te druk had. Haar vader die uiteindelijk toch iets vermoedde, was niet blij met de eenzijdige relatie van zijn dochter met de veel oudere man. En dat bracht Eva in een lastige positie. De kans dat Hitler met haar wilde trouwen, was erg klein. Hij wilde geen kinderen omdat hij die nooit goed zou kunnen opvoeden, zei hij. Hij zou veel te weinig tijd hebben voor een gezin. Eva’s vader, aan de andere kant, wilde niet dat zijn dochter vrijgezel bleef of slechts de maîtresse van een bekend politicus. Eva zat dus klem. Want hoe zou ze zo ooit haar ouderlijk huis kunnen verlaten?
Hitlers agenda werd compleet bepaald door de politiek en niet door zijn liefje in München, wat tot gevolg had dat hij zijn geliefde tijdenlang kon negeren. Op den duur kreeg ze alleen nog af en toe een telefoontje van hem.
Het derde meisje
Het was 1 november 1932 toen het gebrek aan aandacht Eva te veel werd. Het hele gezin ging die avond uit, maar Eva bleef alleen thuis. Ze was ten einde raad en waarschijnlijk had ze de hele avond zitten treuren om haar eenzame lot. Het was al na twaalven, toen er een schot klonk door het appartement. Eva had haar vaders pistool gepakt en op haar hals gericht, waarna ze de trekker had overgehaald. Ze was al het derde meisje op rij dat door Hitler een einde aan haar leven wilde maken.
Als ze dat echt had gewild, was ze vast nauwkeuriger geweest en had ze niet gewacht met schieten tot het twaalf uur was en de familie bijna thuiskwam, suggereerden sommigen. Of hoopte ze toch een kort moment niet op tijd gevonden te worden? Dat is de vraag die biografen en historici stelden, maar die ze eigenlijk nauwelijks konden beantwoorden.
Eva’s zus Ilse, die iets eerder was teruggegaan dan de rest van de familie, vond haar zus in een zeer beroerde toestand: ze zat onder het bloed. Een dokter zorgde dat ze zo snel mogelijk in een ziekenhuis terechtkwam, waar het bloeden eindelijk werd gestopt. Als het haar werkelijk om aandacht ging, was haar schreeuw in ieder geval effectief. Hitler maakte nu dus voor de derde keer een zelfmoordpoging mee en hij kon daarom niet anders dan direct op bezoek komen. Hij probeerde de verwaarlozing goed te maken door vaker contact op te nemen of langs te gaan.
Tweede poging
Maar het bleef een eigenaardige relatie. Eva Braun kwam regelmatig naar Hitlers huis in de Alpen bij Berchtesgaden, maar ze overnachtte daar nooit. In plaats daarvan verbleef ze in een hotel in de buurt. Toch, zo is te lezen in Brauns dagboek, verzekerde hij haar van zijn liefde, wat dit dan ook mocht betekenen. Een huwelijk had hij haar nog steeds niet te bieden, zeker niet nadat hij op 30 januari 1933 definitief trouwde met Duitsland en rijkskanselier werd. Niemand buiten de intieme kring rond de Führer wist dat Eva Braun zijn vriendin was.
Hitlers cadeau
Hitler was overdag nog in München geweest om het in aanbouw zijnde ‘Haus der Deutschen Kunst’ te bekijken, maar hij vertrok ’s avonds naar Berlijn. Het leek erop alsof hij zich van de tweede poging van Eva nauwelijks iets aantrok, want ook al kreeg hij ongetwijfeld door wat er was gebeurd, toch bleef hij de komende paar dagen in de hoofdstad. Heinrich Hoffmann vertelde dat de twee elkaar pas een paar dagen later weer voor het eerst ontmoetten, bij Hoffmann thuis. Wat opviel was dat Hitler nu voor het eerst aanstalten maakte de verantwoordelijkheid voor de jonge vrouw op zich te nemen. Het was misschien niet genoeg voor vader Braun, omdat het niet om een echt huwelijk ging, maar Hitler gaf Hoffmann wel de opdracht een appartement voor Eva en haar zus Gretl te zoeken. Dat betekende dat hij voor het eerst echt financieel zorg ging dragen voor Eva.
Het appartement hielp haar te ontsnappen aan een beklemmende thuissituatie. Het appartement was van tijdelijke aard. Hitler had zijn mensen laten zoeken naar een betere plek en toen die gevonden werd in een goede wijk van München, kreeg Eva Braun van Hitler een villa cadeau. Eva had er twee zelfmoordpogingen voor moeten doen en zelfs nu Hitler de financiële verantwoordelijkheid van haar vader overnam, was het niet een huis dat het paar zou gaan delen. De kleine vrijstaande villa bevond zich op een kilometer afstand van Hitlers appartement. Als Hitler wilde, kon hij snel bij haar zijn, maar zelf had ze daar weinig over te zeggen.
Het is waarschijnlijk dat Eva en Gretl, die in maart 1936 samen in het huis trokken, er erg blij mee waren. Maar in werkelijkheid zat Eva vanaf dat moment vast in de wereld van Adolf Hitler. Ze zou er nooit meer uitkomen. Dat was de werkelijke aard van het cadeautje van de Führer.
Het huis bood Eva meer ruimte om te leven en als Hitler er was, had het stel de privacy om elkaar ook echt te ontmoeten. Hitler zorgde voor meubels, tapijten en schilderijen om het huis in te richten. Daarbij zaten ook eigen tekeningen, aquarellen en een groot portret van de ‘bescheiden’ man zelf.
Eva leefde op in haar nieuwe omgeving. Ze kon er makkelijker vrienden en familie ontvangen en dat deed ze volop. Er werden verschillende familiefeesten gevierd waarbij ook vader Braun aanwezig was. De relatie tussen hem en zijn dochter was aanzienlijk verbeterd nu Hitler de zorg voor haar had overgenomen. Hij besefte dat zijn dochter een relatie had met de kanselier van Duitsland en dankzij hem leefde zij misschien wel een luxer leven dan vader Braun haar ooit had kunnen bieden. Eva bleef echter altijd op de achtergrond en haar wens ooit eens te trouwen, moest ze opzij zetten.
Boek: Een cadeautje van de Führer – Sjoerd J de Boer
Ook interessant: Eva Braun (1912-1945) – De vrouw van Adolf Hitler
Bekijk dit boek bij:
