Hom of kuit geven – Herkomst en betekenis

Als iemand vindt dat er snel duidelijkheid moet komen in een bepaalde situatie, wordt wel eens gezegd dat snel “hom of kuit” gegeven moet worden. Een andere partij moet bijvoorbeeld maar eens snel een keuze maken, er kan niet langer worden gewacht. Vaak is sprake van twee tegengestelde keuzes. Het is of het één of het ander.

Oorspronkelijk was sprake van de uitdrukking “haring of kuit willen hebben”. In zijn boek Nederlandse spreekwoorden, spreuken en zegswijzen haalt taalkundige K. ter Laan in dat verband Wigardus à Winschooten aan die in de zeventiende eeuw schreef:

“Dit is een Vissers spreekwoord, die soo sij geen Haaring kunnen vangen, ten minste eenige geschoote kuit in haar Netten verneemen”.

De uitdrukking ging hierdoor iets betekenen als “ik moet of het één, of het andere hebben”. Ook was wel eens sprake van “haring noch kuit aan iemand hebben” wat zoveel betekende als “niet weten wat men aan iemand heeft”. Later burgerde de variant “hom of kuit willen hebben” in. Hom verwijst hierin naar het zaad van mannetjesvissen en kuit naar de eitjes van vissen. De betekenis van de uitdrukking veranderde uiteindelijk ook, naar “willen weten hoe het met de zaak gesteld is”.

Lijst van Historische uitdrukkingen en gezegden

Bronnen